Moreel beraad

Wat is een moreel beraad? 

In een moreel beraad bespreek je moeilijke keuzes die je moet maken in bestaande situaties. Onder leiding van een ervaren gespreksleider wissel je open met elkaar van gedachten volgens een vaste methode. Daarbij kijk je kritisch naar je eigen aannames en overtuigingen. Bij een moreel beraad wil je een casus beter begrijpen. Dit doe je door er vanuit verschillende invalshoeken naar te kijken. Een ethische vraag kent niet per se een juist antwoord. Daarom verken je samen wat de beste aanpak of oplossing kan zijn.

Een moreel beraad kun je op jouw initiatief of op dat van anderen organiseren. De deelnemers kunnen dezelfde functie hebben, maar kunnen ook uit verschillende vakgebieden komen.

Let op: een moreel beraad is niet hetzelfde als supervisie of intervisie. Bij supervisie gaat het erom dat je inzicht krijgt in hoe jij werkt. Ook leer je goed te kijken naar jouw professionele handelen. En bij intervisie zoek je samen met vakgenoten naar goede oplossingen voor dingen waar je in je werk tegenaan loopt. Bij moreel beraad gaat het juist om de morele aspecten van een casus. Je bent bezig met zowel je eigen ontwikkeling als de ontwikkeling van een gezamenlijke visie.

Wanneer kies je deze leervorm? 

Professionals die ervaring hebben met een moreel beraad, merken een positief effect. Het draagt bij aan hun professionaliteit, zelfzorg en ontwikkeling. Een moreel beraad verbetert de kwaliteit van zorg voor de betrokkenen bij de casus. Daarnaast kan een moreel beraad een groter gevoel van samenhang geven en invloed hebben op de organisatie. Het moedigt het samen leren aan en je kunt meer begrip voor elkaars keuzes krijgen. Het komt ook voor dat een moreel beraad zorgt voor aanscherping van visie en beleid.

Kies voor moreel beraad als je:

• ethische dilemma's bespreekbaar wilt maken.
• keuzes bij ethische dilemma's beter wilt onderbouwen.
• de kwaliteit van zorg binnen een casus wilt verbeteren.
• het ethische beleid van je organisatie wilt toetsen of sturen.

Hoe werkt het?  

Er bestaan verschillende gespreksmethoden voor een moreel beraad. De basis is hetzelfde: structuur aanbrengen in een gesprek en nadenken over een moreel dilemma. Zo werk je toe naar een conclusie waar meerdere mensen het over eens zijn. Deze heb je samen goed onderbouwd. Voorbeelden zijn een socratisch gesprek, de dilemmamethode of het Utrechts stappenplan. De keuze voor de methode hangt af van het doel. Op Zorgvoorbeter.nl vind je een overzicht en uitwerking van verschillende methoden.

Voorwaarden en tijdsbesteding  

Een moreel beraad is altijd open, opbouwend en respectvol. Het effect is groter als er blijvend ruimte voor gesprekken over ethiek wordt gemaakt. Dit kan bijvoorbeeld door het moreel beraad onderdeel te maken van het teamoverleg of door deze blijvend als aparte sessie in te zetten.

Het volgende is ook belangrijk: 

• Een gekwalificeerde gespreksleider zorgt voor een veilig leerklimaat. 
• In een moreel beraad vindt een gelijkwaardig en zorgvuldig gesprek zonder rangorde tussen de deelnemers plaats.
• Er is sprake van onderling vertrouwen tussen alle professionals.
• Aan het moreel beraad doen bij voorkeur niet meer dan twaalf deelnemers mee.

Voor- en nadelen 

Voordelen 

Als professional maak je bijna dagelijks morele afwegingen. Ethische dilemma's spelen, bewust of onbewust, vaak mee bij de keuzes die je maakt. Je kunt onzeker worden als je jezelf afvraagt of je goed gehandeld hebt of als je twijfelt over hoe je moet handelen. Een moreel beraad geeft ruimte om te kijken naar de keuzes die je hebt gemaakt of nog gaat maken. Dat leidt tot inzichten en bewustwording. Door regelmatig stil te staan bij ethische dilemma's, verbetert de kwaliteit van hulp. Je maakt meer weloverwogen keuzes. Ook word je uitgedaagd om kritisch na te denken. Tot slot kan een moreel beraad jouw visie of die van het team versterken en beleid verhelderen.

Nadelen 

Een moreel beraad geeft niet altijd een pasklaar antwoord of oplossing waarmee iedereen tevreden is. Dit kan tot irritatie leiden of het gevoel geven dat het moreel beraad niet 'geslaagd' is. Met elkaar stilstaan bij het gevoel dat deze conclusie oproept, kan dan helpen. Als deelnemers een slecht gevoel aan het moreel beraad overhouden, is het de moeite waard om verder in gesprek te gaan.

Andere leervormen

ActieonderzoekCommunity of practiceIntervisieLiving labProeftuinSupervisieTraining