Investeer in verbinding

Polarisatie tussen groepen jongeren ontstaat meestal niet vanuit grote onoverbrugbare verschillen. Meestal zijn het kleine incidentjes, ongemakkelijkheden of fricties die kunnen leiden tot negatieve gevoelens over een andere groep. Vaak reageert de gemeente als er openlijke spanningen of incidenten zijn of zijn geweest. Het is verstandig om er eerder bij te zijn en in periodes van rust te investeren in verbinding. Denk bijvoorbeeld aan het versterken van de sociale en pedagogische basis.

Verbinding tussen groepen stimuleren

Als beleidsmaker kun je inzetten op deze belangrijke elementen voor preventie van polarisatie:

Meer informatie vind je in deze publicatie van KIS (Kennisplatform Inclusief Samenleven). Hierin worden zeven theorieën uitgelegd over het weerbaarder maken van groepen tegen polarisatie. Deze theorieën werken dus preventief en horen ingezet te worden voor er werkelijk ongewenste polarisatie is. De theorieën gaan zowel over diversiteit als over gelijkenissen en onderstrepen het belang van elkaar ontmoeten.

De uitgangspunten van deze theorieën kun je gebruiken om een aanpak op te zetten tegen polarisatie. Inzetten op meerdere elementen uit deze theorieën heeft deze een grotere kans op impact dan inzet op slechts één uitgangspunt. In de publicatie worden ook negen bestaande aanpakken beschreven die kunnen helpen bij het tegengaan van ongewenste polarisatie.

Begrijpen welke sentimenten er spelen

Om te bepalen waar je je in het beleid op moet richten, is het belangrijk om te weten welke sentimenten er spelen, ook in fases van rust. Polarisatie draait om gevoelens. Begrip van deze gevoelens, bij welke groep ze spelen en welke factoren een rol in spelen, maakt dat je beter kunt inschatten wat er kan gebeuren en wat aanleidingen kunnen zijn. Daarvoor is het belangrijk om in gesprek te zijn met burgers, onder wie jongeren. Ook wanneer er geen spanningen lijken te zijn. Juist dan is het van belang. Het vraagt luisteren, doorvragen, begrijpen en empathie tonen. Zo krijg je inzicht in de sentimenten in de samenleving.

Voor de lokale overheid is het handig om oorzaken en onderliggende processen in kaart te brengen. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld de handreiking Inzicht in (de)polarisatie. Of lees casusbeschrijvingen van het vroegtijdig signaleren van spanningen.

Richt je op 'het stille midden'

Het lijkt vaak alsof groepen lijnrecht tegenover elkaar staan, maar binnen groepen bestaat vaak veel variatie in de intensiteit van meningen en gevoelens. In werkelijkheid zijn de meeste mensen vaak niet zo uitgesproken of denken ze genuanceerder over de andere groep. Ook zijn er meestal veel meer mensen die zich niet bij één van de twee kanten aansluiten. Zij worden 'het stille midden' genoemd.

Om polarisatie te voorkomen en tegen te gaan kun je je daarom beter richten op dat stille midden in plaats van op de uitgesproken tegenpolen. Door de mensen in het stille midden weerbaar te maken tegen de polariserende geluiden, verlaag je de kans dat zij een kant kiezen. Daarvoor kun je de hierboven genoemde manieren om verbinding tussen groepen te stimuleren inzetten.

Meer informatie

KIS heeft een uitgebreide handreiking opgesteld om van polarisatie naar verbinding te gaan. Daarnaast is ook een apart document met praktijkvoorbeelden gepubliceerd. Om te bepalen of er sprake is van gezonde spanningen of zorgwekkende polarisatie is het Afwegingskader polarisatie ontwikkeld.

Vanuit een leernetwerk van de Expertise-unit Sociale Stabiliteit met verschillende gemeenten is dit infoblad opgesteld, onder andere met dilemma's waar gemeenten tegenaan lopen.

Ook in het Leeraanbod Maatschappelijke Stabiliteit is veel materiaal te vinden voor het tegengaan van polarisatie.