Samen tegen pesten: onderwijs en jongerenwerk

Verbinden van leefdomeinen

Voor jongeren lopen leefdomeinen als de thuisomgeving, school en vrije tijd door elkaar heen. Gebeurtenissen in het ene leefdomein beïnvloeden daardoor ook de andere leefdomeinen. Denk bijvoorbeeld aan een jongere die online gepest wordt en daardoor niet naar school wilt komen. Docenten zien de jongeren echter vaak alleen binnen school en kunnen daardoor niet altijd weten wat er bijvoorbeeld in de vrije tijd of online bij jongeren speelt.

Jongerenwerkers zijn juist actief in dit vrijetijdsdomein en zijn door de inzet van online jongerenwerk ook op de hoogte van wat zich in de online leefwereld van de jongere afspeelt. Door samen te werken en signalen te delen kan het pestgedrag gezamenlijk aan worden gepakt en worden jongeren zowel binnen als buiten de schoolomgeving gesteund.

Gezamenlijke aanpak Jongerenwerk op school

Janneke Ebben, stafmedewerker bij JoU – Jongerenwerk Utrecht, erkent het belang van een goede samenwerking tussen scholen en jongerenwerkers. 'Onze schooljongerenwerkers werken nauw samen met scholen. Pestgedrag op school is helaas van dagelijkse orde.'

Een schooljongerenwerker van JoU vult aan: 'Onze expertise is contact leggen en omgaan met jongeren. Ze echt leren kennen, op school, maar ook daarbuiten en online. Daardoor zien wij het als er iets aan de hand is met een jongere of in een groep. Bijvoorbeeld dat hij of zij zich ineens veel stiller gedraagt, niet meer met anderen zijn pauzes doorbrengt of ineens snel geprikkeld is. Dit soort signalen pikken we op. Het kan ook zijn dat ze door het vertrouwde contact naar ons toekomen. Wij praten met ze. Er komen vaak hele verhalen uit en ze laten ons ook zien wat er online gebeurt. Soms komen docenten naar ons toe om signalen te delen.'

Samenwerking

Tarik Hamdiui, jongerenwerker in Arnhem, kan door de samenwerking met school beter signaleren en eerder actie ondernemen. 'Jongeren hebben verschillende leefwerelden, die voor hen door elkaar heen lopen. Wat op straat gebeurt is voelbaar in de school, wat op school gebeurt is thuis terug te zien, enzovoort. Het is belangrijk dat een signaal dat op school opgepikt wordt, ook bij de jongerenwerkers bekend is en andersom. Dan kun je signalen eerder duiden en gezamenlijk aan de slag gaan als dat nodig is. In het samen handelen kunnen school en jongerenwerk elkaar aanvullen. De school is in staat een duidelijke norm te stellen door consequenties te verbinden aan het gedrag. De jongerenwerker kan zich op de ontwikkeling van de jongeren focussen en hiermee aan de slag gaan.'

Docenten zijn dan ook blij met de samenwerking met jongerenwerkers. Ebben: 'De schooljongerenwerkers kunnen veel druk bij de docenten wegnemen. Zij proberen de jongeren iets bij te brengen, maar weten vaak niet wat er allemaal bij de leerlingen speelt. Door goed samen te werken staan ze er niet alleen voor.'

Volgens de schooljongerenwerker van JoU is een goede samenwerking ook erg belangrijk bij de aanpak van pesten: 'De eerste stap is altijd het gesprek aangaan, zowel met de pestende als gepeste jongeren. Dit doen we bijvoorbeeld samen met de mentor. Dit is niet direct om consequenties aan het pesten te verbinden, maar om de jongeren te laten weten: 'We zien het', om te laten weten dat we het gedrag signaleren. Daarmee halen we het gedrag uit de anonimiteit.'

'Dat werkt vaak al preventief. Vaak worden ook de ouders hierbij betrokken, bijvoorbeeld als het pestgedrag na verschillende gesprekken nog aanhoudt. De ouders van zowel de pestende als gepeste jongeren zijn vaak namelijk niet op de hoogte van het pesten.'

Ondersteuning in het mbo

Als jongerenwerker bij Amaryllis is Alef Sies onderdeel van het programma School als werkplaats. Dat is een integrale methode waarin jongerenwerkers en jeugdhulpverleners met studieloopbaanbegeleiders en docenten samenwerken op school. Sies zegt: 'Wij zien pesten op vrijwel alle scholen. Om het pesten aan te pakken is iedere keer maatwerk nodig. Soms vraagt de situatie bijvoorbeeld om een individueel gesprek met de student en de studieloopbaanbegeleider, terwijl we in een andere situatie samen met de gepeste student voor de groep gaan staan om met groepsgenoten te delen wat het met hem doet om gepest te worden. Al proberen we het pestgedrag natuurlijk liever überhaupt te voorkomen en zo preventief mogelijk te werken.'

Sies ziet de manier van werken, waarbij de jongerenwerkers vaak zowel binnen als buiten de school werken, daarbij als erg waardevol: 'We kunnen hierdoor signalen uit verschillende leefwerelden met elkaar verbinden. We weten door aanwezig te zijn, door gesprekken met studenten en de gesprekken met studieloopbaanbegeleiders wat er speelt op school. Ook wanneer een student op straat of via sociale media gepest wordt, is dat vaak bij ons bekend. Vervolgens kunnen we het pestgedrag samen met studieloopbaanbegeleiders aanpakken.'

Samen reflecteren

Ook de studieloopbaanbegeleiders met wie Sies samenwerkt zijn positief over de samenwerking met jongerenwerkers. 'Met deze samenwerking kunnen we echt iets betekenen in de groep, zodat zij zich met hun pedagogisch-didactische expertise vooral kunnen focussen op de lessen. Daarnaast is het ook erg fijn om samen te reflecteren op interventies die we inzetten.'

Frank Schnuck, collega van Sies bij Amaryllis, vult aan: 'Naast het samenwerken met docenten en studieloopbaanbegeleiders bij de aanpak van pesten onder studenten hebben we bijvoorbeeld ook een keer bemiddeld in een situatie waarbij een docent door een student gepest werd. Onze rol was daarbij niet om sancties op te leggen, maar om echt de dialoog met de student aan te gaan.'

Lees meer over samenwerking tussen mbo en hulpverlening