Rekening houden met jongeren met een lvb

Een extra uitdaging

Pesten komt op veel plekken voor, zoals op school, in de wijk en online. Als jeugdprofessional is het niet altijd makkelijk om dit op te merken. Gelukkig zijn er een heleboel hulpmiddelen ontwikkeld om pestgedrag te voorkomen en tegen te gaan. Maar, wanneer je te maken hebt met een jongere met een lvb, brengt dit volgens Douma extra uitdagingen met zich mee. 'Het is niet dat we met compleet andere jongeren te maken hebben, maar je moet wel rekening houden met hun beperkingen. Zo vinden veel jongeren met een lvb het vaak lastig om zich in een ander te verplaatsen. Ook vinden ze het moeilijker om te begrijpen wat iemand zegt. Neem in dit geval meer tijd voor het gesprek, let op welke woorden je gebruikt en oefen met de jongere hoe die met bepaalde situaties om kan gaan.'

Online gedrag

'Een belangrijk onderwerp om over in gesprek te gaan is online gedrag', zegt Van de Lustgraaf. 'Jongeren hebben steeds meer contact via sociale media en het is online vaak lastig om te begrijpen hoe iemand iets bedoelt. Je ziet dat online pesten en gepest worden relatief veel voorkomt bij jongeren met een lvb. Ze zien namelijk niet altijd de gevolgen in van hun acties, zoals het plaatsen van een reactie of het doorsturen van een foto.'

Daarnaast kunnen deze jongeren ook minder vaardige ouders hebben die niet weten wat er online speelt en hoe zij hun kind online kunnen begeleiden, weet Van de Lustgraaf. 'Je ziet dat veel ouders van jongeren met een lvb en professionals deze jongeren weghouden van sociale media, omdat ze denken dat het gevaarlijk is. Maar zo kunnen ze niet oefenen en experimenteren. Het is beter om voorlichting te geven over hoe de online wereld werkt en waar ouders en jongeren op moeten letten.'

Een lvb maakt kwetsbaarder

Ook in het dagelijks leven komen jongeren met een lvb vaker in pestsituaties terecht, zoals op school of in de wijk. Van de Lustgraaf vertelt dat er veel soorten weerbaarheidstrainingen zijn waarin jongeren die gepest worden 'nee' leren zeggen en voor zichzelf leren opkomen. 'Maar voor jongeren met een lvb is vooral het leren begrijpen van iemands bedoeling belangrijk. Dat is waar deze jongeren moeite mee hebben en dit maakt ze gevoeliger voor pesterijen. Het is belangrijk daar extra aandacht aan te besteden.'

Volgens Van de Lustgraaf zijn jongeren met een lvb net zo kwetsbaar om zelf als pester gezien te worden. 'Dit komt onder meer doordat jongeren met een lvb eerder dingen doen zonder erbij na te denken en moeite hebben met het lezen van emoties. Ze denken hierdoor vaak pas ná een actie na over de gevolgen en kunnen minder goed inschatten of iemand iets leuk vindt of niet.'

Ook aandacht voor de omstandigheden

Van de Lustgraaf en Douma benadrukken het belang dat jeugdprofessionals kennis opdoen over een lvb bij jongeren. Dan leren ze een lvb snel herkennen en kunnen ze hun ondersteuning daarop aanpassen. Douma: 'Doet een professional dat niet, dan is de kans groot dat er meer van zo'n jongere gevraagd wordt dan die begrijpt of aankan. Het risico is dan dat de jongere afhaakt en de problemen verergeren, in plaats van verminderen.'

Bovendien groeien jongeren met een lvb relatief vaker op in minder gunstige omstandigheden. Ze ervaren thuis bijvoorbeeld minder steun doordat hun ouders zelf ook een lvb hebben of met geldzorgen zitten. Ook groeien deze jongeren vaker op in een wijk waar ze niet altijd de goede voorbeelden meekrijgen. Ook met deze omstandigheden moet een jeugdprofessional rekening houden, adviseren Douma en Van de Lustgraaf.

Een lvb herkennen

In Nederland noemen we jongeren met een IQ van 50/55 tot 85 licht verstandelijk beperkt. Douma legt uit dat deze groep vooral moeite heeft met alledaagse bezigheden. 'Daarom wordt er gekeken of de jongere goed is in rekenen, schrijven, dingen onthouden en klokkijken. Maar ook of de jongere vriendschappen kan sluiten en onderhouden, en emoties herkent bij anderen en zichzelf.  Als laatste kijken we of de jongere zichzelf redt met bijvoorbeeld internetbankieren en zorgen voor zichzelf.'

'Het lastige is dat je het meestal niet aan het uiterlijk ziet', benadrukt Douma. 'Er is niet één beeld van iemand met een lvb. Hoe hoger het IQ van iemand met een lvb, hoe minder het opvalt. En dan wordt van diegene hetzelfde verwacht als van ieder ander. Het kan zijn dat een jongere daardoor veel negatieve ervaringen opdoet. Dat is elke dag een strijd en zonder de juiste hulp stopt die strijd niet.'