‘Pesten doorbreken begint met praten’

Neem Charlotte, een tiener die ze jaren geleden begeleidde. Zij werd in eerste instantie buitengesloten uit haar vriendengroep en kreeg uiteindelijk de hele school tegen zich. Ze wilde niet meer leven. Hoe dan verder? 

Michanou: 'Charlotte had eigenlijk alles mee. Ze zag er leuk uit, aardige ouders, kon goed leren en sporten. Op de middelbare school vond ze aansluiting bij een groepje meiden. Maar al gauw veranderde de sfeer en keerden zij zich tegen haar: vandaag gaan we Charlotte de hele dag duwen, spraken ze dan af. Of: vandaag noemen we haar bitch. Charlotte deed alsof ze erom moest lachen.'

Pesten is aantrekken en afstoten

'Toen ze een vriendje kreeg, werd een van die meiden jaloers en nam het pesten grotere vormen aan: er gingen leugens over Charlotte de ronde, dat ze met een andere jongen gezoend zou hebben, dat ze een slettebak was en ga zo maar door. Ze had steeds iets uit te leggen aan haar vriendje. Dankzij hem hoorde ze er overigens af en toe weer wel bij: dit afstoten en aantrekken hoort bij het proces. Op gegeven moment verschenen er nare verhalen over haar online. Haar vriendje maakte het uit. De enige persoon die ze wel vertrouwde, viel nu ook weg. Ze werd helemaal uit de groep gezet en kreeg dagelijks nare opmerkingen, zowel offline als online via de app, snapchat, Instagram. Ook in de stad en op de sportvereniging was ze niet meer veilig. Iedereen keek haar na. En van binnen kookte ze.'

Hoe doorbreek je het pestpatroon?

Maar hierover praten met iemand? Nee, dat deed ze niet. Haar ouders wisten dat het niet lekker liep, maar hadden jarenlang geen idee van het pesten. Totdat de bom barstte. Charlotte zag het niet meer zitten. Michanou: 'Voor mij zat een verslagen meisje dat emotioneel volledig op slot zat. Ze vertrouwde niemand meer, dat zie je vaak bij jongeren die gepest worden. Een vertrouwensband opbouwen was als eerste van belang. Ik luisterde naar haar en we spraken doelen af: sterker worden in haar denken, voelen en doen. Zelf verlangde ze ernaar meer open te worden. We begonnen met haar lichaamshouding: als je jezelf sterker neerzet, kom je weerbaarder over en is het makkelijker om je grenzen aan te geven. Charlotte kreeg huiswerk mee om te werken aan haar zelfvertrouwen. Ze observeerde haar gedachten tijdens moeilijke situaties en merkte hoezeer deze haar gedrag beinvloedden. Als ze helpende gedachten inzette, dan reageerde ze anders: rustiger en minder emotioneel. Mindfulness en ademhalingsoefeningen hielpen haar ook om rustiger te zijn.' 

Hoe verging het Charlotte verder op school?

'Het lukte Charlotte om haar grenzen aan te geven naar de groep en dit heeft gezorgd voor een verandering. Inzicht krijgen in haar eigen rol heeft hierbij eveneens geholpen. Dit is een stukje psycho-educatie: wat is het verschil tussen plagen en pesten? Het pesten was niet haar schuld, het is een groepsdynamisch proces, waarbij iedereen rollen en posities inneemt. We speelden rollenspellen, waarbij ze zichzelf kon ontschuldigen. Ze was geen slachtoffer meer. Hierdoor werd ze weerbaarder en won ze aan zelfvertrouwen. Ze nam afstand van de groep en zocht contact met andere meiden.' 

Michanou zocht samen met Charlotte en haar ouders ook contact met school. Hierop volgden er gesprekken met de IB'er. Toch is het school niet gelukt om de vinger op het pesten en de onveiligheid in de groep te leggen. Jongeren durven elkaar niet te verraden. Uiteindelijk koos Charlotte er zelf voor om in de vierde klas naar een andere school te gaan. Michanou: 'Haar ouders vonden dit een spannende beslissing, maar waren trots dat zij de regie weer durfde te pakken over haar eigen leven. En ik ook.'

Er is altijd een uitweg

Dit verhaal van Charlotte staat helaas niet op zich. 'Uiterlijkheden en afkomst lijken er bij pesten niet toe te doen', vertelt Michanou. De lage ethiek en moraal heersen overal. Alsof je online alles maar mag droppen. Vroeger was het pesten na school klaar. Tegenwoordig is de gepeste 24 uur per dag aan de beurt, omdat het online verder gaat. Het is puur overleven voor hen. Dit maakt de problematiek nog zwaarder. Toch is er altijd een uitweg, omdat jongeren wijs en veerkrachtig zijn.'