Jongere | Lichamelijke ontwikkeling: veranderingen in lijf en hersenen

Het lichaam na de puberteit

Tijdens de puberteit verandert er van alles in het lichaam. Na de puberteit stoppen deze veranderingen langzaam. Sommige ontwikkelingen gaan vaak nog wel even door nadat jongeren 16 jaar zijn. Zoals het lager worden van de stem bij jongens. En de groei van de borsten en de heupen bij meisjes.

Bewegen als jongere blijft belangrijk

Voor jongeren blijft voldoende bewegen belangrijk. Beweging en sport blijven ook op deze leeftijd goed voor de gezondheid. Ook is het een fijne en een leuke manier om mensen te ontmoeten en sociale vaardigheden te oefenen. Bewegen helpt daarnaast om stress tegen te gaan en het gevoel van eigenwaarde te verbeteren.

Lichaam en identiteit van jongeren

Jongeren zijn ook in deze leeftijdsfase nog veel bezig met hoe goed ze bij een bepaalde groep passen. En hoe ze zijn of doen vergeleken met leeftijdsgenoten. Dit geldt ook voor hoe ze eruitzien en hoe hun lichaam zich ontwikkelt. Sociale media kan een effect hebben op hoe jongeren zichzelf en hun eigen lichaam zien. Dit verschilt wel per kind.

Seksualiteit en relaties

In de puberteit worden jongeren geslachtsrijp. Dit betekent dat ze kinderen kunnen krijgen. Jongeren vinden langere relaties belangrijker worden. Seks gaat hierin een grotere rol spelen. In relaties worden jongeren meer emotioneel betrokken bij elkaar, en verliefdheid en seks zijn op deze leeftijd sterker met elkaar verbonden.

Invloed van hormonen op jongeren

De invloed van hormonen neemt in deze fase langzaam af. Hormonen blijven nog wel een rol spelen bij lichamelijke veranderingen, tot aan de leeftijd van ongeveer 17 of 18 jaar. Bij sommige jongeren kunnen deze veranderingen doorlopen tot ze begin 20 zijn.

Hormonen hebben in deze fase ook invloed op hoe het brein zich vormt. Ze zijn belangrijk in de manier waarop hersenen en gedrag zich ontwikkelen en elkaar beïnvloeden. Ook hebben ze invloed op de gevoeligheid van het brein om nieuwe dingen te leren. Dit zijn vooral vaardigheden die te maken hebben met het geheugen, de concentratie en het leiden en regelen van emoties en gedrag.

Vorming van het jongerenbrein

Tot de leeftijd van 23 jaar groeien de hersenen door, en bepaalde gebieden nog verder tot in de twintig.  Jongeren zijn erg geïnteresseerd in nieuwe dingen. Ze nemen vaak meer risico's en zoeken spanning op. Maar het deel van de hersenen dat gaat over gedrag controleren en nadenken over risico's is pas helemaal ontwikkeld rond het 20e jaar. Toch denken jongeren al meer na over de gevolgen van wat ze doen.  Ze worden ook steeds beter in controle krijgen over wat ze doen en niet doen. Ze worden ook gevoeliger voor de mogelijke negatieve gevolgen van hun eigen gedrag.

Hoe de hersenen van jongeren zich ontwikkelen, verandert door invloed van buiten. Hersenen kunnen sneller of minder snel veranderen: het ligt er ook aan hoe ze gebruikt worden. Ook activiteiten en de omgeving zijn van invloed. De hersenontwikkeling kan op een positieve manier gestimuleerd worden door bijvoorbeeld:

• hulp en advies van ouders en andere volwassenen, zoals leraren of sportcoaches
• een passende en fijne school
• mogelijkheden in de buurt om nieuwe dingen te leren

Effecten middelengebruik op hersenen

Jongeren kunnen in aanraking komen met verslavende middelen. Bijvoorbeeld alcohol, tabak, of andere soorten drugs. Deze middelen hebben vaak een specifiek effect op de hersenen, die zich nog aan het vormen zijn. Ze hebben invloed op het aantal en het gebruik van de stofjes die de hersenen nodig hebben om te werken. Hiermee hebben bepaalde middelen bepaalde effecten op hoe verschillende hersendelen zich ontwikkelen.

In deze leeftijdsfase is het voor jongeren makkelijker om gedrag ontwikkelen dat ze ook op latere leeftijd blijven doen. Maak je je zorgen over het middelengebruik van je kind? Kijk dan voor informatie en tips om hiermee om te gaan op deze pagina. Als het over alcoholgebruik gaat, vind je meer informatie op deze pagina.

Ondersteuning lichamelijke ontwikkeling kind

Blijf nieuwsgierig en betrokken

Het gedrag van je kind kan in deze fase nog steeds erg wisselend zijn. Ook al zit het niet meer midden in de puberteit. Het zal per moment verschillen hoeveel steun je kind van jou als ouder nodig heeft. Als er bijvoorbeeld iets naars gebeurd is, zal je kind jou waarschijnlijk meer opzoeken. Zoals een relatie die net is uitgegaan. Of een heftige ruzie met vrienden. Heb er ook begrip voor als je kind steeds meer een eigen weg gaat en zelf oplossingen bedenkt.

Wennen aan het veranderde lichaam

Het lichaam van je kind heeft de grootste veranderingen nu gehad. Toch kan het zijn dat je kind nog steeds moet wennen aan hoe het lichaam nu voelt en hoe het eruitziet. Soms kan je kind daardoor nog van slag zijn. Houd hier rekening mee en ondersteun je kind als je denkt dat het daar behoefte aan heeft. Merk je bijvoorbeeld dat je kind zich niet goed voelt omdat het zich zorgen maakt om hoeveel het weegt? Praat er dan eens over en kijk of en hoe je kind het fijn vindt hierbij geholpen te worden.  

Beweging, gezond eten en slaap 

Ook in deze fase hebben de hersenen en het lichaam voldoende beweging, gezond eten en voldoende slaap nodig om zich goed te kunnen ontwikkelen. Sporten is daarnaast een gezonde manier om te helpen met het verwerken van prikkels en het omgaan met emoties. Op deze pagina vind je meer tips over een gezonde leefstijl binnen je gezin.

Je kind serieus nemen bij online vergelijken

Merk je dat je kind zich lichamelijk veel vergelijkt met anderen op sociale media en hier last van heeft? Probeer hier dan met je kind over te praten. Vertel dat wat je online ziet vaak niet klopt met hoe de meeste mensen in het echt zijn. Leg de nadruk op hoe je kind zich goed kan voelen over zichzelf. En hoe het beter daar energie in kan steken in plaats van zichzelf vergelijken met anderen.

Op deze pagina lees je meer over mediaopvoeding in het algemeen. Voor je kind zelf is er de pagina Ik word onzeker door sociale media.

Meer informatie

Jongere | Zelfstandigheid: veranderende relatie met je kindJongere | De algemene ontwikkeling