Jongere | Vriendschap: vriendschappen en verliefd worden

Wat betekenen vriendschappen op deze leeftijd?

Vrienden geven elkaar op deze leeftijd veiligheid, vertrouwen, begrip en zekerheid, en dragen bij aan een positief zelfbeeld. Vriendschappen betekenen gezelligheid, jezelf kunnen zijn, elkaar helpen en samen leuke dingen doen. Ook leren jongeren van vrienden veel over hoe je met elkaar omgaat. Ze ontwikkelen onder invloed van elkaar hun eigen normen en waarden. Je kind kan veel vrienden hebben, een paar goede, of vooral in groepen optrekken.

Soms duurt het even voordat een jongere in een nieuwe omgeving vrienden heeft gemaakt, bijvoorbeeld wanneer het een vervolgopleiding gaat doen. Dat is niet gek, want het kost tijd en energie om elkaar te leren kennen en in een vriendschap te investeren. Het vraagt veel inspanning, en aanpassing aan de nieuwe situatie.

Vriendschappen kunnen ook weer over gaan, bijvoorbeeld omdat vrienden langzaam uit elkaar groeien door veranderingen in hun leven. Het verbreken van een vriendschap met een goede vriend of vriendin kan een pijnlijke ervaring zijn, ook als je kind daarvoor zelf het initiatief heeft genomen. Hoe ouder je kind wordt, hoe beter het een eigen weg vindt in vriendschappen. Je kind ontdekt steeds meer wat vriendschap betekent en met wie het vriendschap wil sluiten.

In vriendschappen leert je kind anderen te begrijpen en te vertrouwen, voor elkaar op te komen en samen problemen op te lossen. Maar in vriendschappen kan ook onderlinge jaloezie en wantrouwen voorkomen. Als vriendschappen moeilijk verlopen, kan dat je kind onzeker maken.

Waarom is groepsvorming zo belangrijk?

Als je kind volwassen wordt, krijgt het steeds duidelijker een eigen identiteit. Dat gebeurt niet volgens een vast patroon, maar hangt af van nieuwe ervaringen en invloeden. Vrienden kunnen daardoor ook veranderen. Voor jongeren en jongvolwassenen is het belangrijk om het gevoel te hebben dat ze ergens bij horen. Vaak is dat een vriendengroep waarin ze dezelfde interesses hebben, veel met elkaar gemeen hebben en veel met elkaar ondernemen. Het regelmatig samen zijn is op zich al voldoende om zich met elkaar verbonden te voelen.

Vaak worden vriendengroepen losser van samenstelling als jongvolwassenen steeds meer hun eigen weg gaan in werk, opleiding, woonsituatie en vaste relaties. Het onderlinge contact wordt dan minder intensief, maar de losse vriendschappen die overblijven worden vaak juist hechter. Hoe ouder ze worden, hoe meer ze zelf keuzes gaan maken en hoe duidelijker ze zelf weten wat ze willen. Vrienden blijven belangrijk, maar hun invloed neemt wel langzaam af.

Jongvolwassenen zijn minder onzeker en kwetsbaar dan in de puberteit. Ze gaan bij het nemen van beslissingen meer van zichzelf uit. Ze krijgen een steeds duidelijker idee over hun eigen identiteit en zetten zich ook minder af tegen hun ouders.

Hoe kunnen vrienden een slechte invloed hebben?

Vrienden kunnen ook een negatieve invloed op je kind hebben. Dat merk je vaak als ze nooit bij je thuis komen, het vaak onduidelijk is waar ze zijn, en je kind bijna nooit over hen praat. Zulke vrienden kunnen je kind aansporen tot gedrag zoals spijbelen, roken, drank- en drugsmisbruik of zelfs tot stelen of vernielen. Jongeren kunnen het heel spannend vinden om met vrienden om te gaan die dit soort dingen doen. Daarmee zetten ze zetten af tegen hun ouders.

Jongeren zoeken vaak samen risico's en grenzen op en kunnen elkaar ook opjutten om dingen te doen die ze in hun eentje niet zouden doen. Vooral als ze onzeker zijn, gaan ze graag om met iemand tegen wie ze opkijken en die spannende dingen durft te doen. Daardoor voelen ze zich sterker, maar moeten ze ook meedoen om vrienden te blijven. In dit soort situaties staan ze meestal onder groepsdruk.

Natuurlijk maakt het wel uit wat jongeren onder groepsdruk doen. Een les op school overslaan is minder erg dan een fiets stelen of een bushokje vernielen. In het laatste geval is er sprake van crimineel gedrag. Ook de buurt kan van invloed zijn op dit soort gedrag. Jongeren maken vaak eerder op straat kennis met grensoverschrijdend of crimineel gedrag dan op school of thuis. Als buurtbewoners niet veel contact met elkaar hebben en elkaar weinig aanspreken, dan kan dat de drempel verlagen om dit soort gedrag uit te proberen.

Welke rol spelen verliefdheid en relaties?

Verliefdheid speelt in het leven van veel jongvolwassenen een behoorlijk grote rol. Toch vertellen ze je daar niet altijd snel iets over omdat ze het als erg persoonlijk ervaren. Als je kind verliefd is en de liefde is wederzijds, kan er een relatie ontstaan. Seks is daar meestal een onderdeel van. Maar er zijn ook jongeren die met anderen naar bed gaan zonder dat ze verliefd zijn. Net als vriendschappen betekenen dit soort relaties erg veel voor jongvolwassenen. Daardoor kan het voor hen ook moeilijk zijn om het verlies van een relatie te verwerken.

Wat kan ik als ouder betekenen voor mijn kind?

In deze periode lijken de intensieve contacten met leeftijdsgenoten belangrijker voor je kind dan het contact met jou. Ze willen minder afhankelijk van je zijn en vragen liever hun vrienden om advies. Dat betekent niet dat jouw mening er niet meer toe doet. Je hebt nog steeds veel invloed, maar je krijgt een meer gelijkwaardige relatie met je kind. Je kind wil op deze leeftijd experimenteren met gedrag en meer zelf beslissen. Het voelt misschien niet fijn, maar het is normaal dat je kind zich in deze periode soms terugtrekt en jou maar weinig laat horen. Dit hoort bij het proces van volwassen worden en is een signaal dat je kind op weg is naar volwassenheid.

Tips voor het ondersteunen van je kind

Als het gaat om vriendschappen en relaties kun je je kind op deze leeftijd op verschillende manieren ondersteunen:

• Zorg dat je de vrienden van je kind een beetje kent, zeker als je twijfelt over hun invloed. Als je kind nog onder de 18 jaar is, kan het prettig zijn om de ouders van die vrienden te leren kennen. Daardoor hoor je meer over wat er speelt en kun je eventueel met andere ouders afspreken wat de jongeren mogen. Is je kind vaak op straat, loop dan af en toe eens langs om te zien hoe het gaat en om met de vrienden van je kind te kletsen. Zo weet je beter wat er in de buurt speelt en wat misschien van invloed is op je kind.
• Als je kind veel moeite heeft met het maken van vrienden, kan het helpen om samen te bekijken waar je kind met gelijkgestemden in contact kan komen. Voor een voetbalfan kan het bijvoorbeeld makkelijker zijn om in de omgeving van de plaatselijke club vrienden te maken. Is dat geen oplossing, dan kun je eventueel op zoek gaan naar een cursus sociale vaardigheden of een assertiviteitscursus.
• Als een hechte vriendschap of een relatie voorbij is, kan het voor je kind fijn zijn om met jou te praten over gevoelens en manieren om daarmee om te gaan. Je kan hierbij ook vertellen hoe je dit vroeger zelf hebt ervaren. Je kind voelt zich serieus genomen als je begrijpt waar hij of zij mee zit.
• Ga al vroeg in gesprek met je kind over seks. Kijk voor adviezen op de pagina Seksuele opvoeding van pubers. Zorg ervoor dat je kind genoeg weet over voorbehoedsmiddelen en hoe belangrijk het is om ze te gebruiken. Praat ook over het aangeven van de eigen grenzen op seksueel gebied. Zie daarvoor de pagina Praten met je kind over seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Denk je of merk je dat vrienden een slechte invloed hebben op je kind? Probeer dan eerst om een goed beeld te krijgen van die vrienden. Het belangrijkste is in contact te blijven met je kind. De volgende tips kunnen je daarbij helpen:

• Vraag naar de vrienden van je kind en praat erover. Benoem het gedrag waar je je zorgen om maakt, zowel van je kind zelf als van de vrienden, maar wijs je kind niet persoonlijk af.
• Zeg nooit dat je kind niet meer met een vriend mag omgaan, want dat maakt het extra spannend om de vriendschap juist voort te zetten.
• Vraag je kind om eens vrienden mee naar huis te nemen. Je ziet dan hoe ze met elkaar omgaan, en dat kan je perspectief geven.
• Misschien vindt je kind het lastig om zelf andere vrienden te maken. Je kunt je kind helpen anderen te leren kennen, bijvoorbeeld door op een teamsport te gaan.