Schooladvies: 'Adviseer optimistisch'

De leerlingen van groep 8 krijgen tussen nu en eind januari hun voorlopige schooladvies voor het voortgezet onderwijs. Aansluitend maken ze de doorstroomtoets. Uit de score op de doorstroomtoets blijkt soms dat een leerling een hoger schoolniveau aankan dan het schooladvies. 'Adviseer optimistisch, vooral bij leerlingen die meer risico lopen op onderadvisering', is de oproep van Fatima-Zohra Charki van het Nederlands Jeugdinstituut.

Sommige groepen leerlingen krijgen in Nederland structureel een lager schooladvies dan ze in potentie aankunnen. Als de score op de doorstroomtoets hoger is dan het voorlopige advies, moet de school dat advies aanpassen. Deze onderadvisering gebeurt vooral bij leerlingen die opgroeien in gezinnen met een lagere sociaaleconomische positie, een migratieachtergrond hebben, wonen in minder stedelijke gebieden, of ouders hebben die geen hbo- of universitair onderwijs hebben gevolgd.

Optimaal ontwikkelen

'Door lage verwachtingen en onderadvisering krijgen leerlingen niet de kans zich optimaal te ontwikkelen', stelt Fatima-Zohra Charki. 'Ook kan onderadvisering de motivatie en het zelfvertrouwen van leerlingen ondermijnen. Bovendien hebben de verwachtingen van leerkrachten invloed op de leerprestatie van kinderen. Hoe hoger die verwachtingen, hoe beter leerlingen hun competenties en talenten benutten.'

'Soms hebben leerkrachten te lage verwachtingen door hun inschatting van de omgeving van de leerling. Bijvoorbeeld omdat ze weten dat er thuis problemen zijn, of omdat de leerling weinig steun krijgt bij het maken van huiswerk. Maar daar kun je ook een positieve conclusie uit trekken: die leerling behaalt de resultaten op school juist óndanks de situatie thuis.'

Heb hoge verwachtingen

'Heb als leerkracht hoge verwachtingen van je leerling en wees optimistisch in je schooladvies', is het pleidooi van Charki. 'Overigens is optimistisch adviseren wat anders dan leerlingen overvragen. Het advies moet passend zijn en niet leiden tot ongezonde prestatiedruk. Geef leerlingen het voordeel van de twijfel als je niet helemaal overtuigd bent dat ze een bepaald niveau aankunnen. Of geef een dubbel advies, bijvoorbeeld voor de theoretische leerweg van het vmbo én voor de havo. Dan kunnen leerlingen in het voortgezet onderwijs ontdekken welk niveau het best bij ze past.'

Meer informatie

NJi-pagina Hoe kun je als professional onderadvisering in het onderwijs tegengaan?NJi-pagina Het schooladvies en onderadvisering