Hoe kan een school werken aan kansengelijkheid?

Waardoor neemt de kansenongelijkheid toe?

De kansen die kinderen in hun leven krijgen, worden bepaald door verschillende factoren. Naast hun thuissituatie, de wijk waarin zij opgroeien en andere omstandigheden, is ook het onderwijs dat zij kunnen volgen een belangrijke factor. Daarin zijn de volgende ontwikkelingen te zien:

Verschil in ondersteuning van thuis

Sommige leerlingen krijgen van thuis minder steun bij hun schoolwerk of hebben minder middelen en mogelijkheden om hulp, bijvoorbeeld bijles, in te zetten wanneer ze achterblijven. Dit verschil zorgt ervoor dat niet alle leerlingen dezelfde kansen krijgen om zich volledig te ontwikkelen. 

Vroege selectie

In ons onderwijssysteem worden leerlingen al vroeg op een bepaald niveau geplaatst. Daardoor krijgen 'laatbloeiers' minder kans om zich volledig te ontwikkelen. Doorstromen naar een hoger niveau wordt ook moeilijker door de toename van homogene brugklassen.

Verwachtingen van de school

Leraren hebben, vaak onbewust, hogere verwachtingen van leerlingen met hoger opgeleide ouders en lagere verwachtingen van leerlingen uit de lagere sociaaleconomische klasse. Op Onderadvisering in het onderwijs voorkomen lees je meer over leraarverwachtingen en hoe die van invloed zijn op het schooladvies.

Wat kan school doen om de kansengelijkheid te vergroten?

Om te beginnen vergroot je als school de onderwijskansen van kinderen door te zorgen voor een veilig leerklimaat op school en in de klas. Dat heeft een positief effect op de (talent)ontwikkeling van leerlingen. Werken aan een veilig leerklimaat houdt in:

Ruimte en waardering voor de verschillende kenmerken van leerlingen

Leerlingen krijgen van thuis verschillende gewoontes, normen en waarden mee. Wanneer deze niet aansluiten op de cultuur in de school, kan het voor leerlingen lastig zijn om zich thuis te voelen op school. Daardoor kunnen ze zich niet optimaal ontwikkelen. Het risico bestaat dat deze leerlingen minder zelfvertrouwen krijgen en daardoor minder gaan presteren dan ze in potentie kunnen. Waardering en aandacht voor de verschillende culturen en kenmerken van leerlingen zorgt er juist voor dat leerlingen en ouders zich meer gewaardeerd voelen.

Leerlingen uitdagen om verantwoordelijkheid te nemen

Door de relevantie van bepaalde taken duidelijk te benoemen begrijpen leerlingen beter waarom ze daarvoor zelf verantwoordelijk moeten zijn. Probeer volledige controle over leeractiviteiten te vermijden en biedt leerlingen keuzes.

Constructieve feedback op prestaties of gedrag

Benoem niet alleen wat goed of fout ging, maar denk ook mee in de vervolgstappen. Wat kan de leerling anders, meer of juist minder doen? En geef hierbij ook de nodige ondersteuning en hulp die de leerling nodig heeft om de taak te kunnen uitvoeren.

Betrokkenheid tonen

Leef mee met de leerlingen en toon actieve belangstelling voor hun ontwikkeling en interesses.

Wat kan school nog meer doen tegen kansenongelijkheid?

Naast een veilig leerklimaat kan de kansengelijkheid op school ook vergroot worden door de volgende initiatieven:

Professionalisering

Kwalitatief goed onderwijs is essentieel om de kansen van leerlingen te vergroten. Goed onderwijs vergt goede onderwijsprofessionals die samen blijven leren, ontwikkelen en reflecteren. Daarom is inzetten op het professionaliseren van het onderwijsteam belangrijk.

Regelmatige teambesprekingen

Hogere leraarverwachtingen kunnen leiden tot hogere prestaties bij leerlingen, terwijl lage verwachtingen kunnen leiden tot lagere prestaties. Op Onderadvisering in het onderwijs voorkomen vind je meer informatie over de invloed van leraarverwachtingen en wat leraren kunnen doen om realistische verwachtingen van leerlingen te krijgen.

Goed burgerschapsonderwijs dat past bij de school

Door burgerschapsonderwijs kunnen leerlingen democratische vaardigheden opdoen. Ze leren om na te denken over hun eigen mening, die goed te kunnen verwoorden en hoe ze kunnen omgaan met andersdenkenden. Dit zorgt ervoor dat leerlingen meer vertrouwen krijgen in hun eigen kunnen en ervaren dat zij er als individu toedoen. Het project Burgerschap op de Basisschool helpt bij het vormgeven van burgerschapsonderwijs op school. 

Actieve ouderbetrokkenheid

Wanneer ouders zich welkom voelen en ervaren dat ze een samenwerkingspartner zijn in het onderwijs heeft dit positieve invloed op de ontwikkeling van hun kinderen.

Meer samenwerking en aansluiting met partners

Op Samenwerken om als school kansengelijkheid te bevorderen lees je meer over hoe je als school samenwerkt met relevante partners om de kansen voor leerlingen te vergroten.