Wat speelt er rond jeugdbescherming?

April 2024

Signalen Jeugdbeschermingsketen

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd deelt de recente resultaten van het toezicht en signalen binnen de jeugdbeschermingsketen. Zij doen dit zolang de crisis in de jeugdbeschermingsketen duurt. De gevolgen van de crisis in de jeugdbeschermingsketen voor kinderen en hun ouders staan hierin centraal. Dit keer is er aandacht voor de wacht- en doorstroomlijsten die nog niet opgelost zijn en zorgen na de evaluatie handelingsperspectief. Ook is er aandacht voor de gevolgen van de druk in de jeugdbescherming en het ontbreken van passende hulp voor kinderen en gezinnen.

Bron: Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd

Meer informatie

Signalen Jeugdbeschermingsketen april 2024

Februari 2024

Adviescommissie: Behoud Raad voor de Kinderbescherming

De Raad voor de Kinderbescherming moet als aparte organisatie blijven bestaan. En bij jeugdbeschermingsmaatregelen moeten ouders en kinderen met een vaste kinderrechter te maken krijgen. Dat stelt de Adviescommissie Rechtsbescherming en Rechtsstatelijkheid.

De adviescommissie heeft onderzocht hoe de rechten van ouders en kinderen in jeugdhulp en jeugdbescherming in de toekomst het beste te waarborgen zijn. Om beter rekening te houden met hun rechten is onafhankelijk onderzoek naar hun situatie en onafhankelijk advies aan de rechter nodig. Daarom moet de Raad voor de Kinderbescherming in zijn huidige vorm blijven bestaan, stelt de commissie.

Op basis van de mensen- en kinderrechten valt er volgens de commissie in de jeugdhulpketen veel te verbeteren wat betreft goede en tijdige informatie, participatie, ondersteuning en klachtenprocedures. De commissie doet daarvoor verschillende aanbevelingen. Zo pleit ze voor toetsing door de rechter van het zogeheten perspectiefbesluit over de plek waar het kind verder zal opgroeien: bij de eigen ouders of in bijvoorbeeld een pleeggezin. Ook stelt de commissie voor per gezin een vaste kinderrechter aan te wijzen.

Bron: Adviescommissie Rechtsbescherming en Rechtsstatelijkheid

Meer informatie

Het volledige NJi-nieuwsbericht met een reactie van NJi-bestuurder Rutger HageraatsBericht Adviescommissie Rechtsbescherming en RechtsstatelijkheidRapport Kinderen en ouders met recht goed beschermd

December 2023

Te lange wachttijden bij Veilig Thuis

De wachttijden bij Veilig Thuis zijn nog altijd te lang. Het lukt geen van de 25 Veilig Thuis-organisaties om al hun taken op tijd uit te voeren. Dat blijkt uit onderzoek van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).

Veilig Thuis is wettelijk verplicht om na een melding binnen vijf werkdagen te beoordelen of de situatie in een gezin veilig is. De inspectie keek of dat lukte in februari, maart en april 2023. Geen enkele organisatie kreeg alle beoordelingen op tijd af. Sommige organisaties lukte dat bij meer dan 80 procent van de gezinnen op tijd; bij andere was dat minder dan 60 procent. Meestal kostte de beoordeling enkele dagen meer dan de bedoeling is, maar soms was dat enkele weken of zelfs maanden.

De organisaties proberen hun wachttijden onder meer te verkorten door tijdelijk personeel in te huren of de caseload van medewerkers te verhogen. Dat kan tijdelijk de wachttijden verkorten, maar is geen structurele oplossing.

Bron: Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd

Meer informatie

Het volledige NJi-nieuwsberichtBericht Inspectie Gezondheidszorg en JeugdRapport Zorgen over aanhoudende lange wachttijden Veilig Thuis

Oktober 2023

Schaarse jeugdhulp: wie krijgt voorrang?

De druk op de specialistische jeugdhulp is groot en wachtlijsten zijn lang. Hoe bepaal je wie direct wordt geholpen? En wie moet juist langer wachten?

Professionals, organisaties en gemeenten staan voor de lastige opgave om te bepalen welk kind en welk gezin voorrang moeten krijgen op hulp. Of wie juist langer moet wachten. Met de handreiking 'Afwegingen bij de inzet van schaarse jeugdhulp' wil het NJi deze zoektocht ondersteunen. We zetten op een rij wat belangrijk is bij het maken van deze keuzes. Met kennis uit de wetenschap en praktijk dragen we bij aan betere oplossingen.

De verwachting en hoop is dat er eenvoudige, algemeen geldende antwoorden te vinden zijn om dit probleem op te lossen. Maar hoe aantrekkelijk en goedbedoeld ook, eenduidige kaders en eenvoudige stappenplannen blijken weinig effectief. Zoals het idee om kinderen in de jeugdbescherming altijd voorrang te geven. Dit doet geen recht aan de complexe praktijk.

Een professionele afweging is nodig om te bepalen wie voorrang krijgt op specialistische jeugdhulp. Maar professionals kunnen dit niet alleen. Zij hebben een moeilijke taak. Zij hebben daarom de steun van gemeenten en organisaties nodig.

Bekijk de NJi-publicatie voor inzichten, inspiratie en praktische handvatten.

Inzet steunfiguur niet vastgelegd in wet

Er komt geen wettelijke regeling voor de inzet van een steunfiguur voor jongeren die te maken hebben met de jeugdzorg. Dat schrijft staatssecretaris Maarten van Ooijen van VWS in een brief aan de Tweede Kamer.

De Tweede Kamer vroeg de regering te onderzoeken of en hoe een zelfgekozen steunfiguur in de wet kan worden verankerd. Een steunfiguur is iemand uit het informele netwerk van de jongere, zoals een familielid of buur. De steunfiguur kan de jongere ondersteunen in het dagelijks leven en in het contact met de jeugdzorg. Een voorbeeld van zo'n steunfiguur is Jouw Ingebrachte Mentor (JIM).

De Universiteit Leiden heeft in opdracht van de regering dit onderzoek uitgevoerd. Het belangrijkste probleem dat in de praktijk ten aanzien van de steunfiguur wordt geconstateerd, is dat professionals in de praktijk nog niet altijd samenwerken met de steunfiguur voor jeugdigen. Duidelijk is dat hiervoor extra inspanningen nodig zijn van professionals, organisaties en de overheid, of er nu een regeling in de Jeugdwet komt of niet.

De bestaande wetgeving biedt al genoeg ruimte voor de inzet van steunfiguren, stelt Van Ooijen. Daarom is volgens de staatssecretaris een cultuurverandering nodig, in plaats van een wetswijziging.

Bekijk het onderzoek van de Universiteit Leiden en de kamerbrief van staatssecretaris Van Ooijen.

Vergroot bewustwording en alertheid van professionals in de jeugdbeschermingsketen over de impact van problematische schulden en armoede

De Inspectie Justitie en Veiligheid concludeert aan de hand van casusonderzoek bij twintig gedupeerde gezinnen dat de (financiële) gevolgen van de toeslagenaffaire bij zeventien gezinnen een kleine tot grote rol speelde in het proces dat leidde tot een kinderbeschermingsmaatregel.

Aanbevelingen van de Inspectie zijn als eerste gericht aan het Rijk en gemeenten met als doel te voorkomen dat gezinnen te maken krijgen met jeugdbescherming door de gevolgen van armoede en bestaansonzekerheid.

De Inspectie constateert daarnaast dat medewerkers van de Raad voor de Kinderbescherming en de Gecertificeerde Instellingen in de onderzochte gezinnen de omvang van de financiële problemen en de inwerking hiervan op andere problemen vaak onvoldoende in beeld hebben gehad. Het diepgaander uitvragen van financiële problemen van een gezin door medewerkers in de gehele jeugdbeschermingsketen kan een beter inzicht geven in hoe de financiële problematiek inspeelt op andere problemen. Dit kan bijdragen aan het opstellen van haalbare doelen en het inzetten van passende hulp.

Lees meer over het onderzoek en de aanbevelingen in het rapport Het kind van de rekening. 

September 2023

Actieplan droeg nauwelijks bij aan verbetering kwaliteit feitenonderzoek

De urgentie voor verbetering van de kwaliteit van feitenonderzoek in de jeugdbeschermingsketen is nog onverminderd hoog. Dat blijkt uit het evaluatieonderzoek van het WODC naar het landelijk actieplan feitenonderzoek. Ze hebben geconstateerd dat de acties in het plan zich vooral richten op procesdoelen en minder op effectdoelen. Alle acties zijn opgepakt en dit heeft geresulteerd in concrete producten zoals praatplaten, voorlichtingsmateriaal, een nieuwe training en good practises. De acties vragen een verdere implementatie of uitwerking om daadwerkelijk tot verbetering in de praktijk te komen.

Het WODC adviseert om niet alleen te kijken naar de randvoorwaarden. Er moet ook aandacht zijn voor de kwaliteit van het feitenonderzoek zelf en hoe dat inhoudelijk plaatsvindt. Er moet monitoring door experts plaatsvinden en aandacht zijn voor eventuele verschillen in feitenonderzoek tussen betrokken organisaties.

Lees meer in het rapport Actieplan droeg nauwelijks bij aan verbetering kwaliteit feitenonderzoek door jeugdbescherming.

'Kijk naar effect huiselijk geweld op kind'

Kinderen die opgroeien in een onveilig gezin, krijgen later vaker als dader of slachtoffer te maken met geweld in relaties. Ook zijn ze vaker gewelddadig tegenover hun ouders. Dat blijkt uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut. De onderzoekers pleiten voor meer aandacht voor het effect van huiselijk geweld op kinderen.

In het onderzoek zijn ruim achthonderd huishoudens een jaar gevolgd na een melding bij Veilig Thuis vanwege vermoedens van partnergeweld of kindermishandeling. Bijna twee derde van de jongeren uit het onderzoek was als puber betrokken bij geweld in een intieme relatie, als dader of als slachtoffer. Ongeveer twee derde rapporteerde zelf fysiek of psychisch gewelddadig te zijn tegenover hun ouders. Het is belangrijk dat deze jongeren leren hoe ze problemen in hun relaties kunnen oplossen door te communiceren, in plaats van met geweld, stellen de onderzoekers.

Het onderzoek laat verder zien hoe belangrijk het is om samen op zoek te gaan naar de aard, ernst en achterliggende oorzaken bij geweld in gezinnen. Alleen dan weet je wat er nodig is om het geweld blijvend te stoppen en om te zorgen dat het niet overgaat van de ene generatie op de andere.

Dit onderzoek is onderdeel van een longitudinale studie. Eerder verschenen Doorbreken geweldspatroon vraagt gespecialiseerde hulp (2014) en Kwestie van lange adem (2020).

Bron: Verwey-Jonker Instituut

Meer informatie

Bericht Verwey-Jonker InstituutRapport Huiselijk geweld: een complex en hardnekkig probleemNJi-bericht 'Kijk naar effect huiselijk geweld op kind'

Juni 2023

'Jeugdzorghervorming vraagt om beter wijkteam'

Om van lokale teams het fundament te maken voor een hervormde jeugdzorg en jeugdbescherming is op een aantal punten verbetering nodig. Dat schrijft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) in een rapport na toezicht bij lokale teams in zestien gemeenten.

De lokale teams hebben een centrale rol in het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming en in de Hervormingsagenda jeugd. Van de lokale teams wordt enerzijds verwacht dat zij een rol spelen in het terugdringen van het jeugdhulpgebruik. Bijvoorbeeld door problemen die kinderen, jongeren en ouders ervaren, te normaliseren. Anderzijds wordt van hen verwacht dat zij breed kijken naar de krachten en zorgen in een gezin en waar nodig passende hulp op de relevante leefgebieden organiseren. Maar ook veiligheidsproblematiek herkennen en ouders, kinderen en jongeren bewegen tot hulp. Ook als zij daar zelf niet voor open staan.

In het rapport beschrijft de IGJ onder andere welke vraagstukken er nog openliggen om van het 'nu' van de lokale teams naar het 'straks' van de Hervormingsagenda en Toekomstscenario te komen.

Bron: Ministerie van VWS

Meer informatie

Bericht IGJRapport De centrale rol van lokale teams in de jeugdhulpketenNJi-bericht Jeugdzorghervorming vraagt beter wijkteam

Mei 2023

Samen leren in het beschermen van kind en gezin

De professionals van het Ondersteuningsteam Uithuisplaatsingen Toeslagenaffaire delen acht lessen die zij leerden in de ondersteuning aan gedupeerde ouders en kinderen. Zij lopen tegen dezelfde knelpunten aan als anderen. Wat zij leren motiveert hen om vol te houden. Deze lessen zijn daarom ook waardevol voor het werk en de motivatie van collega-(jeugd)professionals.

Eén van de lessen is om focus te leggen op achterliggende oorzaken van gedrag van ouders. En samen beter de context en de betekenis van het gedrag te gaan begrijpen. Dit vraagt om verklarend analyseren, cultuur- en traumasensitief werken en passende hulp aan ouders.

Dit was ook een van de lessen van de Regionale Dialoogsessies Kind- en Gezinsbescherming voor Praktijkprofessionals dit voorjaar. 'Er is pas echt positieve verandering mogelijk is als ieder lid van het gezin aan bod komt en de hulp krijgt die nodig is'. In deze sessies was tijd en ruimte voor professionals van diverse organisaties om kennis en ervaringen uit te wisselen. Dit gebeurde op basis van de uitkomsten van longitudinaal onderzoek door het Verwey Jonker instituut naar de meerwaarde van jeugdbescherming in gezinnen waar sprake is van kindermishandeling.

Lees hieronder meer voor een impressie van deze dialoogsessies en het longitudinale onderzoek dat vorig jaar oktober uitkwam.

Meer informatie

Leerrapportage-Ondersteuningsteam (hetondersteuningsteam.nl)'Het is belangrijk dat álle leden van het gezin worden gezien' (Verwey-Jonker Instituut)Hoe bescherm je kinderen als het thuis onveilig is? (Verwey-Jonker Instituut)

April 2023

'Kabinet aan zet bij jeugdbescherming'

De bewindslieden voor Rechtsbescherming en van VWS moeten het voortouw nemen bij de hervorming van de jeugdbescherming. Dat schrijft de Algemene Rekenkamer in het rapport Georganiseerde onmacht. Bewindspersonen hebben hun verantwoordelijkheid voor de jeugdbescherming lange tijd onvoldoende ingevuld, stelt de Rekenkamer. 

De Algemene Rekenkamer doet aanbevelingen aan Weerwind en Van Ooijen: Leg wettelijk vast waar kinderen met een beschermingsmaatregel minimaal op kunnen rekenen en zorg voor toezicht op de naleving. En let bij veranderingen in het stelsel goed op wat de nieuwe regels betekenen voor de mensen op de werkvloer.

Bron: Algemene Rekenkamer

Meer informatie

Bericht Algemene RekenkamerRapport Georganiseerde onmachtToekomstscenario kind- en gezinsbeschermingNJi-bericht 'Kabinet aan zet bij jeugdbescherming'

Maart 2023

'Rechtsbescherming begint met luisteren'

Rechtsbescherming is meer dan alleen juridische bijstand als gezinnen te maken krijgen met jeugdbescherming. Het begint met goed luisteren naar ouders en kinderen. Dat concluderen onderzoekers van de Universiteit Leiden na een verkennend onderzoek.

De onderzoekers analyseerden wat de vakliteratuur zegt over rechtsbescherming in de jeugdbescherming en spraken met dertig jongeren, ouders, jeugdbeschermers, advocaten en rechters over wat zij verstaan onder 'rechtsbescherming'. Het onderzoek is een bijdrage aan het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming. 

In Maart is ook een Adviescommissie ingesteld die gaat adviseren over het waarborgen van rechtsbescherming in het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming.

Bron: Universiteit Leiden

Meer informatie

Bericht Universiteit LeidenRapport Perspectieven op rechtsbescherming in de jeugdbeschermingNJi-bericht 'Rechtsbescherming begint met luisteren'NJi-bericht 'Meer aandacht voor gezin in jeugdrecht'

Februari 2023

'Te weinig vaste jeugdbeschermers'

Negen van de dertien jeugdbeschermingsorganisaties lukt het niet om elk kind met een kinderbeschermingsmaatregel een vaste jeugdbeschermer toe te wijzen. Dat blijkt uit een belronde van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en de Inspectie Justitie en Veiligheid.

De inspecties zien dat kinderen met een jeugdbeschermingsmaatregel geen passende hulp krijgen of daar te lang op moeten wachten. Kinderen verblijven bijvoorbeeld in een instelling die niet beschikt over de expertise die zij nodig hebben, of worden in een gesloten instelling geplaatst omdat er geen passende plek is in de jeugd-ggz.

De inspecties publiceren vanaf 2023 de resultaten van hun toezicht en de signalen die zij ontvangen over de jeugdbescherming in de nieuwsbrief Signalen Jeugdbeschermingsketen. Dat blijven zij doen zolang de crisis in de keten voortduurt.

Meer informatie

Bericht Inspectie Gezondheidszorg en JeugdSignalen Jeugdbeschermingsketen, februari 2023NJi-bericht 'Te weinig vaste jeugdbeschermers'