'Rechtsbescherming begint met luisteren'

Rechtsbescherming is meer dan alleen juridische bijstand als gezinnen te maken krijgen met de jeugdbescherming. Het begint met goed luisteren naar ouders en kinderen. Dat concluderen onderzoekers van de Universiteit Leiden na een verkennend onderzoek.

De onderzoekers analyseerden wat de vakliteratuur zegt over rechtsbescherming in de jeugdbescherming en spraken met dertig jongeren, ouders, jeugdbeschermers, advocaten en rechters over wat zij verstaan onder 'rechtsbescherming'. Het onderzoek is een bijdrage aan het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming. Dat is een plan van het kabinet om de jeugdbescherming ingrijpend te verbeteren.

Meedoen aan besluitvorming

In de juridische literatuur gaat rechtsbescherming vooral over de mogelijkheden van burgers om op te komen tegen beslissingen van rechters en jeugdbeschermingsorganisaties. De geïnterviewden trekken het begrip breder. Voor hen gaat het ook over de manier waarop die beslissingen worden genomen. Goede rechtsbescherming betekent dan dat kinderen en ouders gehoord worden en meedoen aan de besluitvorming. Ook is het essentieel dat gezinnen onafhankelijke juridische bijstand kunnen krijgen. De jeugdbescherming moet goed feitenonderzoek doen, en ouders en jongeren goede informatie geven over hun rechten en over procedures.

Verder pleiten de geïnterviewden voor een actieve rol van de kinderrechter. Die moet niet alleen beslissen op basis van de informatie die de jeugdbescherming verschaft, maar zorgvuldig toetsen of die informatie de geadviseerde jeugdbeschermingsmaatregel rechtvaardigt. Daarbij moeten ouders de kansen krijgen om de rapporten van de jeugdbescherming te laten beoordelen door een onafhankelijke expert.

Brede verantwoordelijkheid

'Betere rechtsbescherming voor ouders en kinderen is een belangrijk uitgangspunt van het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming', zegt Agnes Derksen van het Nederlands Jeugdinstituut. 'Het is goed dat dit onderzoek er niet alleen uit juridisch oogpunt naar kijkt. Goede rechtsbescherming is een verantwoordelijkheid van alle beroepskrachten en organisaties met wie het gezin te maken krijgt in de jeugdbescherming. Samen dienen zij ervoor te zorgen dat ouders en kinderen gehoord worden en goed geïnformeerd zijn. En dat zij een belangrijke rol spelen in het hele jeugdbeschermingstraject. In zo'n spannende situatie moeten jeugdbeschermers kunnen uitleggen wat er nodig is om de situatie in het gezin te veranderen. Dat lukt alleen als ze ook goed luisteren, en als ouders en kinderen ervaren dat hun rechten beschermd worden.'

Het rapport komt op een goed moment, vertelt Derksen: er is net een commissie ingesteld die gaat adviseren over het waarborgen van rechtsbescherming in het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming. 'Ik ga ervan uit dat die adviescommissie dit rapport leest en deze brede uitleg van het begrip rechtsbescherming meeneemt.'

Bron: Universiteit Leiden

Meer informatie

Bericht Universiteit LeidenRapport Perspectieven op rechtsbescherming in de jeugdbescherming