Als professional samenwerken met ervaringsdeskundigen
Samenwerken met ervaringsdeskundigen kan enorm waardevol zijn, als het goed wordt aangepakt. Het is niet iets wat je even snel regelt, want het vraagt om een cultuuromslag in je organisatie. Het is van belang om op basis van gelijkwaardigheid en veiligheid samen te werken. Maar hoe doe je dat?
Ervaringsdeskundigen betrekken bij voorbereiding
Als je van plan bent om met ervaringsdeskundigen samen te werken, is het goed om hen bij de voorbereiding te betrekken. Ervaringsdeskundigen kunnen je namelijk helpen bij het opzetten van een proces dat goed werkt voor zowel jouw organisatie als voor de ervaringsdeskundigen. Ga samen op zoek naar de randvoorwaarden om jullie samenwerking succesvol te maken.
Gelijkwaardigheid realiseren
Ervaringskennis moet gewaardeerd worden. De ervaringen van ervaringsdeskundigen zijn belangrijk, maar het definieert een persoon niet. Iemands ervaringsverhaal is een onderdeel van de identiteit. Wees je daar bewust van. Dit draagt bij aan gelijkwaardigheid.
Gelijkwaardigheid realiseer je onder andere door:
- te zorgen dat de ervaringsdeskundigen voldoende gelegenheid hebben om hun verhaal te doen. Vraag wat de ander hiervoor nodig heeft. Denk hierbij aan hoeveel tijd er nodig is. Of wat ze prettig vinden in de setting.
- meerdere mensen met ervaringskennis uit te nodigen. Het is meestal geen gelijkwaardige positie als tijdens een vergadering met meerdere professionals en experts er slechts één ervaringsdeskundige aanwezig is.
- Tijdens een bijeenkomst professionals en experts naar hun persoonlijke ervaringen te vragen. Je zit als gelijken aan tafel en ieder mens heeft ervaringen. Hiermee voorkom je 'wij-zij-denken', en laat je tegelijkertijd zien dat ieders ervaring er mag zijn.
Wanneer je het hebt over gelijkwaardigheid sta je bij aanvang als ervaringsdeskundige soms met 10-0 achter. Er heerst ook nog altijd het beeld dat een ervaringsdeskundige komt praten over diens verleden, problemen of stoornis. Maar zo is het niet: deze komt praten over leven met die achtergrond. Als persoon ben je veel meer dan je ziekte. Ik probeer altijd te destigmatiseren. Het duurt gewoon even voordat professionals en beleidsmakers zich realiseren dat mijn ervaringsdeskundigheid mijn werk is.
Veilig klimaat creëren
Werken met ervaring is werken met kwetsbaarheid. Dit heeft te maken met de verhalen en de ervaringen van de ervaringsdeskundigen in de hulpverlening. Ze hebben vaak veel meegemaakt. Het delen van ervaringen kan daarom alleen in een veilig klimaat, omdat ervaringsdeskundigen zich dan comfortabel en gesteund voelen bij het delen van hun ervaringskennis. Een veilig klimaat start bij de vragen: wat wil jij hier van jezelf laten zien? Weet je zeker dat je dit wilt delen? Zorg dat bij aanvang van het gesprek of de bijeenkomst iedereen voldoende informatie heeft over de intentie en het verloop van de bijeenkomst.
Video bekijken? Dan vragen we je eerst toestemming te geven voor het plaatsen van marketingcookies door derden. Of bekijk de video via https://www.youtube.com/watch?v=5j7-HAUA3UU
Videobeschrijving
In hoeverre is het terecht dat jeugdprofessionals zich soms zorgen maken over de kwetsbaarheid van ervaringsdeskundigen? En mogen jeugdprofessionals zelf ook kwetsbaar zijn? Ervaringsdeskundigen Sumayya en Robin en jeugdprofessionals Dino en Fatima zoeken naar de antwoorden.
Bewust zijn van vooroordelen en stigma's
Wees je bewust van vooroordelen en stigma's over mensen met bepaalde ervaringen, zoals verslaving of een beperking. Je kunt daardoor iemands kennis onderwaarderen. Ook kun je onbedoeld vervelende of kwetsende opmerkingen maken tegen deze mensen. Probeer dat te voorkomen. Als het toch gebeurt, spreek je dan direct uit en zoek degene na afloop op om te vragen hoe het gaat en of diegene openstaat voor een gesprek.
Het zorgt soms voor vervelende opmerkingen. Ik word dan erg onderschat in wat ik waard ben en wat ik kan. Bijna alsof het betekent dat als je in de jeugdhulp hebt gezeten, je ook dom bent. Maar dat heeft dus niks met elkaar te maken.
Tijd nemen voor nieuwe samenwerking
In een nieuwe samenwerking is het logisch dat niet alles meteen goed gaat. Neem de tijd om samen te ontwikkelen, te leren, te ervaren en te zoeken. Evalueer regelmatig de samenwerking om te bepalen wat goed werkt en waar verbeteringen nodig zijn. Ook kan het helpen om intervisie te doen.
In deze publicatie lees je hoe Levvel met ervaringskennis aan de slag ging.
Veel hulpverleners weten nog niet goed wat een ervaringsdeskundige kan bijdragen. Dat ondervond ook Suzanne.
Mensen zeiden weleens: 'Wat jij kan, kan ik ook'. Nu zeg ik: 'Als ik een verbandje kan aanleggen, ben ik nog geen verpleegkundige.' Het vraagt veel geduld om een positie te krijgen binnen een organisatie en je moet stevig in je schoenen staan. Het is daarom fijn dat we als ervaringsdeskundigen bij GGz Breburg intervisie hebben. Intervisie helpt het hoofd boven water te houden.
Tips en oplossingen van ervaringsdeskundigen
In de jeugdhulp en jeugd-ggz worden steeds vaker ervaringsdeskundigen ingezet. Wat levert dit op? Hoe werken ervaringsdeskundigen en jeugdprofessionals samen? Wat gaat hierin goed en welke dilemma's komen ze tegen? De antwoorden op deze vragen zie je terug in een driedelige videoserie van het NJi en het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie.
Bronnen
- M. Cadat-Lampe, A. Lucassen, S. Nourozi, en K. Sok (2018). Ervaringskennis in beleid (Movisie).
- van Deth, K. Sok, A. Lucassen, & R. Goossens (2012). Jongerenparticipatie, gewoon doen! (Stichting zwerfjongeren Nederland).
- Redeker, M., & de Meijer (2020). Kennisdossier Ervaringsdeskundigheid (Vilans).
- Rietveld, T. (2019). Handboek Jeugdparticipatie. (Kindercorrespondent).
- Stichting Alexander, Expex & Nederlands Jeugdinstituut (2021). Gelijkwaardig, eigen en wijs. Jongeren aan het woord over inzet ervaringsdeskundigheid in de jeugdhulp.
- Ervaringskennis in beleid (Movisie.nl)
Lees ook
-
Hoe bereid je de samenwerking met ervaringsdeskundigen voor?
Hoe bereid je de samenwerking met ervaringsdeskundigen voor?Voor wieProfessionalsVoor een succesvolle samenwerking met ervaringsdeskundigen is een goede voorbereiding belangrijk. Wat is daar voor nodig?
-
De verschillende rollen van ervaringsdeskundigen
De verschillende rollen van ervaringsdeskundigenVoor wieProfessionalsErvaringsdeskundigen zijn heel verschillend. Op deze pagina lees je over de verschillende manieren waarop ervaringsdeskundigheid kan worden ingezet.
-
Videoserie: Samenwerking ervaringsdeskundigen en jeugdprofessionals
Videoserie: Samenwerking ervaringsdeskundigen en jeugdprofessionalsIn een videoserie spreken ervaringsdeskundigen en professionals over het gebruik van ervaringskennis in de jeugdhulp en jeugd-ggz.
-