Ervaringsdeskundigheid een plek geven

Suzanne: 'Ik heb contact met jongeren en coach mijn team bij het verlenen van herstelondersteunende zorg. Dat is zorg gericht op het leren omgaan met je ziekte in plaats van die te genezen. En ik ben ik bezig om ervaringsdeskundigheid een goede plek te geven binnen de organisatie.'

Ravi: 'Housing First Jongeren vangt dak- en thuisloze jongeren op en begeleidt hen naar zelfstandigheid. Ik ondersteun jongeren en denk met ze mee. En als we in het team een plan van aanpak voor een jongere maken denk ik steeds: wat zou een jongere hiervan vinden? Zo zorg ik ervoor dat jongeren gezien en gehoord worden.'

Rol van vertaler

Beiden zien zichzelf ook als vertalers. Dat kan helpen om het contact tussen een hulpverlener en een jongere te leggen. 'Ik ken de taal van de hulpverlener én die van de jongere,' legt Suzanne uit. Ravi vervolgt: 'Als een ambulant hulpverlener vastloopt in de begeleiding van een jongere, spring ik in.' Maar hun werk gaat verder. Suzanne: 'Als ervaringsdeskundigen zijn we bezig de focus te verleggen: van problemen naar herstel en contact van mens tot mens. Ik hoop dat steeds meer hulpverleners zichzelf kwetsbaar opstellen, geen moeilijke woorden gebruiken en minder snel diagnoses stellen.'

Maar wat maakt het werk van een ervaringsdeskundige zo speciaal?

Suzanne: 'Vaak wordt onderschat wat er bij komt kijken als je met jeugdzorg of ggz in aanraking komt. Ervaringsdeskundigen kennen die impact. Dat alleen al geeft een ingang bij jongeren. Want we weten hoe het is als anderen over je beslissen, dat je mensen kwijtraakt en hoe het leven is binnen het regime van een instelling. Het contact gaat veel meer daarover dan over het probleem zelf.'

Ravi: 'Als een collega tegen een jongere zegt 'ik begrijp je', dan krijgt een jongere echt kortsluiting. De jongere zegt dan: 'Je weet niet hoe het is, dus zeg niet dat je me begrijpt'. Tegen mij zeggen ze: 'Ik kijk alleen maar naar jou en je weet hoe ik me voel.' We hebben een eigen taal waarmee we elkaar steunen.'

Intervisie helpt

Veel hulpverleners weten niet wat een ervaringsdeskundige kan betekenen. Dat ondervonden ook Ravi en Suzanne: 'Ik heb een training gedaan bij ExpEx, maar geen erkende opleiding. Collega's vroegen zich daardoor af of ik mijn werk wel kon doen', legt Ravi uit. Suzanne: 'Mensen zeiden wel eens: 'Wat jij kan, kan ik ook'. Nu zeg ik: 'Als ik een verbandje kan aanleggen ben ik nog geen verpleegkundige.' Het vraagt veel geduld om positie te krijgen binnen een organisatie en je moet stevig in je schoenen staan. Het is daarom fijn dat we als ervaringsdeskundigen bij GGz Breburg intervisie hebben. Intervisie helpt het hoofd boven water te houden.'

Ravi: 'Ik heb geen directe collega-ervaringsdeskundigen maar kan bij ExpEx terecht.' Naast de behoefte om contact te hebben met andere ervaringsdeskundigen, zien Suzanne en Ravi dat teams ook iets nodig hebben. Suzanne: 'Zij willen weten hoe ze met ervaringsdeskundigen kunnen samenwerken. Daarom gaf ik samen met collega-ervaringsdeskundigen een presentatie aan teams. We vertelden wat we doen en kunnen. Dat werkte heel goed.'

Weten hoe je ervaring inzet

Hoe ervaringsdeskundigheid wordt georganiseerd, verschilt per organisatie. Suzanne: 'Wij hebben functiebeschrijvingen voor ervaringsdeskundigen, maken deel uit van een vakgroep en hebben intervisie.' Enthousiast reageert Ravi: 'Daar kan ik alleen maar van dromen. Want in de jeugdzorg zoeken we nog naar manieren om ervaringsdeskundigen goed in te zetten.'

Dat het bij haar zo goed georganiseerd is, heeft volgens Suzanne ook een keerzijde: 'Ik merk dat zorgverzekeraars steeds strengere eisen stellen aan ons werk, zoals het volgen van een bachelor. Dat is jammer, want hierdoor haken mensen af die overwegen ervaringsdeskundige te worden.'

Ravi: 'Realiseer je dat jongeren in de jeugdzorg meestal minder opleidingsmogelijkheden hebben. We moeten soms toetsen doen om überhaupt toegelaten te worden tot een opleiding. Je verliest mij als ik dan ook nog een opleiding moet doen van een paar jaar. En waarom heb je dat allemaal nodig om je ervaring in te zetten? Al is het wel belangrijk dat je weet hóé je ervaring inzet. Daarvoor heb ik een cursus gevolgd bij ExpEx. Het deed me realiseren dat mijn ervaring en mijn oplossing anders kunnen zijn dan die van een ander.'