Eerste stap bij verminderen van armoede in gezinnen

Wat in het armoedebeleid het meest nodig is, kan per gemeente, wijk en doelgroep verschillen. De eerste stap voor beleidsmakers is daarom het in kaart brengen van de doelgroep en het vaststellen van de ambitie van de gemeente. Vervolgens is het belangrijk om te bepalen wat werkt en welk maatwerk nodig is en te zorgen voor de evaluatie met de doelgroep en de samenwerkingspartners. Lees ook het stappenplan Effecten van armoede in gezinnen verminderen. 

Preventie door educatie

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat mensen die in hun jeugd goed hebben leren omgaan met geld, dat later ook goed kunnen. Ook blijkt dat armoede intergenerationeel is: het wordt van generatie op generatie doorgegeven. Om te voorkomen dat kinderen later geldzorgen krijgen, is het belangrijk om ze van jongs af aan door opvoeding en onderwijs te leren omgaan met geld. Gemeenten kunnen aan basisscholen en middelbare scholen educatief materiaal beschikbaar stellen ter preventie van schulden en geldzorgen. Bekijk bijvoorbeeld lesmateriaal van het NIBUD.

Lees meer over cursussen en buddyprogramma's waarin jongeren door een 'grotere broer of zus' worden gecoacht in het omgaan met geld in de handreiking Omgaan met armoede op scholen.

Gemeenten kunnen gezinnen ook financiële educatie en budgetcoaching aanbieden om herhaling van geldzorgen en schulden te voorkomen. 

Langdurige armoede en schulden voorkomen 

Om langdurige armoede en schulden te voorkomen is het belangrijk dat gemeenten:  

• op tijd zicht krijgen op inwoners met betalingsachterstanden. Dat kan in samenwerking met woningcorporaties, energieleveranciers en ziektekostenverzekeraars. Probeer daarom bij deze inwoners achter de voordeur te komen. 
• ondersteuning bij schuldhulpverlening voortzetten op het moment dat de problemen ogenschijnlijk zijn opgelost. Houd ook oog voor jongeren die vaak financieel kwetsbaar zijn,  maar niet in aanmerking komen voor reguliere schuldhulpverlening.  
• een coulante houding bij het geven van boetes, overwegen om schulden kwijt te schelden en een norm instellen voor sociaal verantwoord incasseren. Bekijk voor meer informatie de Movisie-publicatie Wat werkt bij de aanpak van armoede en schulden.
• inzetten op brede communicatie over armoede en schulden en de beschikbare hulp. Voor inwoners en professionals moet het gewoon zijn om over geldzorgen te praten. Meer daarover lees je in de handreiking  Zorgen over geld? Praten helpt. 

Financiële hulp en materiële steun 

Gemeenten kunnen zelf normen bepalen voor bijzondere bijstand en afspraken maken over tegemoetkoming in schoolkosten. Zo kunnen zij de gevolgen voor gezinnen die in armoede leven verlichten en de sociale participatie van kinderen bevorderen. Daarnaast kun je als  gemeente denken aan de volgende voorzieningen en maatregelen: 

• Kindpakketten als bijdrage aan het vervullen van de meest noodzakelijke behoeften van kinderen. Bijvoorbeeld een bijdrage voor sport en cultuur, ouderbijdragen of openbaarvervoerskosten. Of een 'verjaardagsbox' voor kinderen uit gezinnen die geen geld hebben voor taart of cadeautjes. 
• Voedselbanken of sociale supermarkten zoals die bestaan in Almere, Helmond en Amsterdam. Met duidelijke normen wie hiervoor in aanmerking komen en met mogelijkheden voor alle gezinnen die het nodig hebben. 
• Ondersteuning en stimulering van vrijwillige buurtinitiatieven die waardevol kunnen zijn voor gezinnen die in armoede leven, zoals buurtrestaurants en weggeefwinkels en -kastjes. 
• Maatwerkregelingen om tegemoet te komen aan de individuele wensen en behoeften van kinderen en andere gezinsleden die in armoede leven, bijvoorbeeld via keukentafelgesprekken of een project als  Als ik later groot ben.
• Een formulierenbrigade of vrijwilligers voor hulp bij thuisadministratie om schulden te voorkomen en veel stress weg te nemen. 
• Ouders stimuleren en ondersteunen naar werk. Een hoger inkomen helpt gezinnen uit armoede. Gemeenten kunnen ouders die in armoede leven, helpen naar beter betaald werk. Lees hierover meer in de Movisie-publicatie  Wat werkt bij de aanpak van armoede en schulden.

Op de pagina Ondersteuning van gezinnen in armoede staat waar professionals materiële ondersteuning voor gezinnen kunnen aanvragen.