Ondersteuning van gezinnen in armoede

Leven in armoede geeft ouders stress. Dit heeft invloed op de keuzes die ze maken en het toekomstperspectief van hun kinderen. Je kunt als professional op meerdere manieren de gevolgen van armoede verzachten. Hoe doe je dat? 

Steun en sociale binding

Met sociale binding wordt bedoeld: de band die een kind heeft met personen in het gezin, de vriendengroep, op school en in de wijk. Voor het welbevinden en de ontwikkeling van kinderen is het belangrijk dat zij steun krijgen van zowel hun ouders als van andere volwassenen zoals pedagogisch medewerkers in de kinderopvang, leerkrachten, volwassenen uit de familie- en vriendenkring of uit de buurt, het jongerenwerk en de sportclub. Dit is belangrijk omdat kinderen zo het gevoel hebben dat ze met iemand over hun problemen kunnen praten. Zo staan ze er niet alleen voor.

De toegang die kinderen en jongeren hebben tot deze steun is een beschermende factor, omdat ze tegenwicht bieden aan de situatie van een kind. Dat geldt ook voor de steun van informele en professionele hulpverleners. Eenoudergezinnen lopen een groter risico om in een isolement te raken. Dit komt omdat zij als enige kostwinner meer verantwoordelijkheid hebben en het gezin relatief meer tijd kost. Daarom is deze steun en sociale binding extra belangrijk.

Professionals kunnen aan het versterken van het sociale netwerk van gezinnen onder andere bijdragen door:

  • Het inzetten van maatjes of mentoren. Onderzoek toont aan dat kinderen die in armoede leven behoefte hebben aan iemand buiten het gezin om mee te praten. Kinderen ervaren goed contact met een andere volwassene dan hun ouders als steun. 
  • Het organiseren van koffieochtenden. Op laagdrempelige koffieochtenden kunnen ouders ervaringen uitwisselen en kunnen brugfunctionarissen ouders motiveren om te mee te doen aan oudercursussen of vrijwilligerswerk.
  • Het inzetten van ervaringsdeskundigen. Ouders die zelf ervaren hebben wat het betekent om in armoede te hebben geleefd weten als geen ander wat wel en niet werkt. Hen inzetten is een laagdrempelige manier om ouders te helpen.

Kwaliteiten van ouders versterken

Ouders die goed in hun vel zitten, zijn beter in staat om hun kinderen op te voeden, te ondersteunen en te stimuleren in hun ontwikkeling. Bij armoede in het gezin kunnen ouders veel stress en onzekerheid ervaren. Dat is vooral bij alleenstaande ouders het geval.

Stimuleer ouders om te praten over de uitdagingen die hun geldzorgen  meebrengen. Dat kan opluchten en zorgt misschien voor bruikbare tips. Besteed extra aandacht aan wat goed gaat in het gezin. Laat ouders dit benoemen of doe dat samen.

Door stress en geldzorgen is het moeilijk voor ouders om zich op iets anders te concentreren. Je kan hen helpen door een aantal vaste momenten op de dag te kiezen waarop ze bewust aandacht besteden aan de kinderen. Deze momenten leveren voor kinderen structuur op en helpen hen om zelf aan de slag te gaan. Bijvoorbeeld:

  • Elke ochtend samen ontbijten
  • Elke dag op een vast moment naar buiten
  • Elke middag samen een spelletje doen
  • Elke avond voorlezen voor het slapen gaan

Lees meer over het ondersteunen van ouders bij Oog voor het welbevinden van ouders.

Kinderen laten deelnemen aan activiteiten

Kinderen uit gezinnen met armoede kunnen minder vaak meedoen aan buitenschoolse activiteiten. Deze helpen alleen wel bij het ontwikkelen van talenten en vaardigheden zoals leren zwemmen of hand-oog coördinatie. Mogelijkheden om deze kinderen daar wel aan te laten meedoen, zijn bijvoorbeeld te vinden via Jeugdfonds Sport & Cultuur.

Door op of met school sport- en culturele activiteiten te organiseren zoals een museumbezoek, kunnen alle kinderen die naar school gaan meedoen. Voorwaarde is wel dat de school daar geen extra ouderbijdrage voor vraagt.

Materiële hulp inzetten

Voor kinderen die opgroeien in armoede bestaan allerlei fondsen, stichtingen en initiatieven. Het is goed om te weten hoe en waar je die vormen van materiële ondersteuning voor gezinnen kunt aanvragen. Hieronder staan een paar voorbeelden. Kijk ook op de website van de gemeente waar het gezin woont of er een fonds is voor kwetsbare gezinnen. Elk fonds heeft zijn eigen manier van aanmelden. Soms gaat dit via de professional of de school. Ook kunnen gezinnen en jongeren zelf ondersteuning aanvragen.

Veel gemeenten hebben deelname aan sport en cultuur opgenomen in het kindpakket. Meedoen vraagt alleen wel meer dan een abonnement of lidmaatschap. Denk daarom ook aan vergoedingen voor een fiets, geschikte sportkleding of een telefoonabonnement.

Onderstaande fondsen werken voor de hulp bij armoede samen in Sam& voor alle kinderen. Professionals en gezinnen kunnen hier aanvragen doen.

  • Kinderhulp: biedt financiële ondersteuning aan kinderen en jongeren tot 21 jaar op het gebied van ontwikkeling, ontspanning, basale zaken en bijzondere zaken zoals naamsverandering, medicijnen of therapie. Intermediairs kunnen vergoedingen aanvragen die bij andere fondsen niet mogelijk zijn.
  • Jeugdfonds Sport & Cultuur: stimuleert ontwikkelkansen van kinderen en jongeren tot 18 jaar op sportief en creatief gebied.
  • Leergeld: biedt kansen voor kinderen van 4 tot 18 jaar om deel te nemen aan binnen- en buitenschoolse activiteiten.
  • Stichting Jarige Job: geeft een verjaardagsbox aan kinderen van 4 tot en met 12 jaar.

Daarnaast bieden de volgende fondsen en stichtingen materiële hulp:

Meer informatie

Opgroeien en opvoeden in armoede (NJi)Welbevinden van ouders (NJi)Handreiking Omgaan met armoede op scholen (Hogeschool Rotterdam)Handreiking Omgaan met kinderarmoede in het sociaal domein gelanceerd (Divosa)Handreiking Omgaan met armoede in de Jeugdgezondheid (NCJ)

Lees ook

Alle pagina's over armoede

Hannes van de Ven

Vragen? Neem contact op met:

Hannes van de Ven

onderzoeker / adviseur
h.vandeven@nji.nl