Informele opvoedondersteuning

Vluchtelingenouders zijn zich vaak snel bewust dat opvoeden in Nederland anders is dan hoe zij zelf opvoeden en opgevoed zijn. Informele opvoedondersteuning via bijvoorbeeld vrijwilligers, andere ouders of buren, biedt vluchtelingenouders de kans om op een laagdrempelige manier kennis te maken met de Nederlandse samenleving. En op deze manier krijgen ze antwoord op hun vragen over opvoeding. 

Daarnaast vergroot informele opvoedondersteuning door vrijwilligers ook het sociale netwerk van de gezinnen. Dit is een belangrijke beschermende factor voor opgroeiende kinderen.

Toegang

Vluchtelingenouders vinden het alleen niet altijd eenvoudig om de weg naar deze ondersteuning te vinden. De gemeente kan de toegang tot het informele aanbod versterken door verschillende partijen die in contact komen of werken met vluchtelingengezinnen met elkaar te verbinden. Hieronder enkele aanbevelingen die Pharos hiervoor geeft:

• Gemeenten hebben een lange ervaring in het zorgdragen voor een goede integratie van statushouders. Dat betekent dat er in de meeste gemeenten ook vluchtelingengezinnen zijn die al langere tijd in Nederland wonen. Gebruik hun ervaring en betrek hen bij de uitwerking van het versterken van de toegang tot informele opvoedondersteuning voor nieuwe vluchtelingengezinnen.  
• Een outreachende werkwijze werkt drempelverlagend en verhoogt de ouderlijke betrokkenheid. Ouders blijken vooral behoefte te hebben aan steun en informatie dicht bij huis. Het is belangrijk dat vrijwilligers en andere steunfiguren naar de vluchtelingengezinnen toegaan. En zoek samenwerking met sleutelfiguren en plekken waar ouders regelmatig samen komen zoals in het buurthuis, de school of een gebedshuis.
• Uit onderzoek blijkt dat gemeenten waar een inlooppunt tot stand is gekomen in samenspraak met gezinnen met een migratieachtergrond en waar medewerkers met verschillende migratieachtergronden aanwezig zijn, een groter bereik hebben onder de kwetsbare groepen dan wanneer dit niet het geval is.
• Vluchtelingengezinnen die in de gemeente komen wonen, kunnen snel thuis bezocht worden door de JGZ, zodat duidelijk wordt waar het gezin behoefte aan heeft. Ook maatschappelijk begeleiders van onder andere Vluchtelingenwerk en Humanitas zien de gezinnen. Het is dan handig als de JGZ en de maatschappelijke begeleiders een overzicht hebben van het informele aanbod voor opvoedondersteuning in de gemeenten of regio waar zij actief zijn en daar contact mee houden.

Programma's

In de databank Effectieve Jeugdinterventies zijn verschillende ondersteuningsprogramma's opgenomen die aansluiten bij gezinnen met een migratie- en vluchtelingenachtergrond. De coördinatoren van deze programma's zijn betaalde krachten. Vrijwilligers komen bij de gezinnen thuis om ondersteuning te bieden.

• Home-Start: heeft als doel te voorkomen dat alledaagse problemen van ouders met jonge kinderen uitgroeien tot ernstige en langdurige problemen.
• Spel aan Huis: een laagdrempelig preventief programma voor kwetsbare gezinnen, met als doel een positieve ontwikkeling van kinderen te bevorderen door het stimuleren van spel, opvoedondersteuning en het bevorderen van sociale integratie.
• Moeders Informeren Moeders: ervaren moeders bieden opvoedondersteuning, geven voorlichting over gezondheid en zijn een steuntje in de rug voor andere moeders. Op deze manier kunnen de moeders hun zelfvertrouwen versterken en hun zelfredzaamheid en sociale netwerk vergroten.
• Steunouder: vrijwillige steunouders vangen een of twee dagdelen per week kinderen uit kwetsbare gezinnen op. De ouders hebben daardoor tijd voor zichzelf en kunnen zo nieuwe energie opdoen. Dat vergroot de kans dat zij zelf voor hun kinderen kunnen blijven zorgen, en het breidt het netwerk van het gezin uit.

Meer informatie

Opvoedondersteuning bij niet-westerse migranten en vluchtelingengezinnen (Pharos)Handreiking informele opvoedsteun vluchtelingengezinnen (NJi)Video psycho-educatie en opvoedondersteuning voor en door vluchtelingen (ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum)Informele steun (Voordejeugd.nl)