Samenwerken rond veiligheid

Ondersteuningsstructuur

Op school kun je op verschillende manieren bouwen aan een stevige ondersteuningsstructuur. Daarin reflecteer je met elkaar op signalen en hoe je daarmee omgaat. En daarin stem je het pedagogisch klimaat, de ondersteuning of zorg en de veiligheid op elkaar af.

Sociale veiligheid bevorderen

Beleid voor sociale veiligheid moet op de eerste plaats gericht zijn op het creëren van een veilige basis voor iedereen. Hoe gaan we met elkaar om? Hebben we respect voor elkaar? Zijn we open en tolerant tegenover elkaar? Mag het botsen en schuren en kan het daarna ook weer goedkomen?

Op school kun je:

• bouwen aan een positief schoolklimaat en een sterke schoolcultuur. Dat betekent dat alle docenten in dezelfde aanpak geloven, daarover afspraken maken en daarnaar handelen. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld een schoolbreed programma zoals Positive Behavior Support (PBS) of De vreedzame school.
• over de sociale veiligheid in gesprek gaan met leerlingen en docenten in een ontspannen sfeer, zodat je ook gesprekken kunt voeren als er wel spanningen zijn. Lees meer: Ter-info
• kennis benutten van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) op het gebied van pedagogisch klassenklimaat en groepsdynamiek en pedagogisch schoolklimaat, schoolbeleid en monitoring.

Samen met partners, ouders en jongeren kun je:

• voor jongeren mogelijkheden voor inspraak creëren, bijvoorbeeld in de vorm van een leerlingenraad. Werk daarvoor bijvoorbeeld samen met het jongerenwerk. Let op wat er leeft en speelt in en rond de school. En benut kansen om daarover met elkaar in gesprek te gaan.
• ouders betrekken bij ontwikkelingen op school via regelmatige contactmomenten van ouders en mentoren, ouderavonden en het aanbieden van kennis en activiteiten die uitnodigen tot verbinding. Zie: Partnerschap tussen ouders en school (Onderwijskennis).
• investeren in de relatie met partners rond de school in tijden van rust, bijvoorbeeld door regelmatig koffie te drinken met de wijkagent, het jongerenwerk of het welzijnswerk.

Sturen op eerste tekenen van onveiligheid

Het is belangrijk om alert te zijn op signalen van beginnende onveiligheid, zoals pesterijen, groepsvorming, online onrust en verharding van de omgangsvormen. Probeer deze signalen met elkaar en met partners van de school te duiden. Kies daarvoor een aanpak in de klas, de school, de wijk of de digitale omgeving van kinderen en jongeren, bijvoorbeeld in samenwerking met het kinder- en jongerenwerk.

Dat betekent: investeren in de basisveiligheid en verbindende activiteiten, en luisteren naar gevoelens van onvrede. Maar ook: een halt toeroepen aan niet te tolereren gedrag, bijvoorbeeld samen met partners vanuit het multidisciplinair overleg, de wijkagent en Halt.

Op school kun je:

• veiligheidsvraagstukken in de omgeving in kaart brengen, onderzoeken hoe deze met elkaar samenhangen en hoe de zorgstructuur daarop is ingericht.
• zorgen voor een sterke ondersteuningsstructuur gekoppeld aan het veiligheidsplan, met afspraken over sociale veiligheid, de taakverdeling tussen collega's en een verbinding tussen de aanpak van zorg- en veiligheidsvraagstukken binnen de school. 
• alert zijn op signalen en effectief handelen bij zorgen. Daarvoor kun je scholing volgen over trends in de samenleving en het signaleren daarvan, bijvoorbeeld ontluikende jeugdcriminaliteit, drugskoeriers, wapens op school, polarisatie en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Zie:
  • E-zine Wat als criminaliteit de school in komt? (School en veiligheid)
  • Scholen en aanpak wapens (Het CCV)
  • Hoe bespreek ik seksualiteit en grenzen?

Samen met partners, ouders en jongeren kun je:

• bij ondersteuningsvragen op school en thuis samen optrekken met partners uit jeugdhulp en leerplicht. Daarmee kun je ervoor zorgen dat aanvullende expertise bijdraagt aan een effectieve aanpak van vraagstukken rond veiligheid.
• specialistische jeugdhulp, een Halt-traject, training voor agressie-regulatie of de politie inschakelen via het multidisciplinair overleg of het wijkteam. Halt biedt een spreekuur aan op scholen om nieuwe incidenten te voorkomen. Zie: Spreekuur - School - Samenwerken met Halt (Halt)

Structurele onveiligheid en extreme excessen aanpakken

Op school kan er sprake zijn van structurele onveiligheid of extreme excessen zoals messen of wapens in de school, groepen jongeren die zich niet welkom voelen, één te dominante cultuur, drugsbezit en grensoverschrijdend gedrag. In alle gevallen blijft investeren in de veiligheid belangrijk omdat er daardoor perspectief blijft op een positief klimaat, op talentontwikkeling en een goed toekomstperspectief voor alle leerlingen.

De complexe veiligheidsvraagstukken vragen een intensieve samenwerking met partners uit het zorg- en veiligheidsdomein en helder optreden van alle betrokken partijen.

Op school kun je:

• veiligheidsvraagstukken in samenhang blijven zien. Dus niet voor elk thema een eigen protocol of zorgstructuur inrichten, bijvoorbeeld met een aandachtsfunctionaris huiselijk geweld en kindermishandeling, een anti-pestcoördinator of een protocol om messen buiten de school te houden. Hoe meer veiligheidsvragen er spelen, hoe groter het risico dat het overzicht op de onderlinge samenhang verloren gaat, bijvoorbeeld in opschalings- en afhandelingsroutes. Overzicht is nodig om zo goed mogelijk hulp en veiligheid in en rond de school te kunnen bieden.
• zorgen voor repressie, straf en herstel.

Samen met partners, ouders en jongeren kun je:

• de vragen en problemen in beeld brengen als je je zorgen maakt over sociale veiligheid, maar niet goed weet wat er gaande is of wat je eraan zou moeten doen. Start het gesprek erover met collega's en samenwerkingspartners uit de wijk. Spreek je zorgen uit, luister naar de ander en ga op zoek naar een gedeelde behoefte. Bekijk zo nodig gezamenlijk wat er aan de hand is. Erken dat je zelf de oplossing niet hebt of het probleem ongrijpbaar vindt. Door elkaar binnen en buiten school te zien als samenwerkingspartners met een gemeenschappelijke opgave, breng je een positieve beweging op gang. Zie: Sociale veiligheid is van iedereen

Kijk voor meer informatie op: Wat als criminaliteit de school in komt? (schoolencriminaliteit.nl)