Wat is radicalisering?

Wat is zorgwekkende radicalisering?

Radicalisering is een proces waarin iemand ideeën ontwikkelt die botsen met onze democratische rechtsorde. Dit kan gaan om gedachten of overtuigingen, maar ook om acties of uitingen die deze ideeën ondersteunen.

Radicale ideeën hoeven hoeft niet zorgelijk te zijn. Het wordt zorgwekkend wanneer mensen niet meer open staan en kunnen luisteren naar meningen van anderen. En wanneer ze dwang of zelfs geweld accepteren om hun doelen te bereiken. In sommige gevallen keren ze zich af van de democratische principes die onze samenleving dragen. Dit kan schade veroorzaken, niet alleen aan zichzelf, maar ook aan anderen en hun omgeving.

Extremisme, terrorisme en polarisatie 

De begrippen radicalisering, extremisme en polarisatie worden regelmatig door elkaar heen gebruikt. Toch hebben ze verschillende betekenissen

Extremisme

Bij extremisme is een persoon of groep bewust bereid om vanuit ideologische motieven gewelddadige of niet-gewelddadige acties te ondernemen om de democratische regels en orde te ondermijnen. Radicalisering is het proces van het steeds meer omarmen van extreme ideeën, terwijl extremisme het daadwerkelijk uitvoeren van acties is die de democratische rechtsorde ondermijnen. Radicalisering kan uitlopen in extremisme, maar dat gebeurt zeker niet altijd.

Terrorisme

Terrorisme is het dreigen met, of voorbereiden of plegen van ernstig geweld vanuit ideologische motieven. De bedoeling hiervan is maatschappelijke veranderingen te bewerkstelligen, door angst onder het volk te zaaien of de politiek te beïnvloeden. Terrorisme en extremisme zijn nauw met elkaar verbonden. Het begrip extremisme belicht meer de opvattingen en overtuigingen van een persoon, en het begrip terrorisme het resultaat daarvan voor de buitenwereld. 

Polarisatie

In het geval van polarisatie is er sprake van steeds meer wij-zij-denken tussen groepen in de samenleving. Groepen kunnen daardoor meer tegenover elkaar komen te staan, waardoor onderlinge spanningen kunnen oplopen. Dit is dus een groepsproces, waar radicalisering vaak een individueel proces is. Polarisatie leidt zeker niet altijd tot radicalisering, maar is vaak wel onderdeel van de voedingsbodem voor radicalisering.  

Radicalisering als proces 

Er is geen eenduidig antwoord op de vraag waarom iemand radicaliseert en hoe dit proces verloopt. Radicalisering ontstaat niet zomaar en het proces verloopt niet volgens een vast patroon. Het is een individueel proces waarin sociale invloeden een grote rol spelen. Hierbij kunnen verschillende omstandigheden en factoren een rol spelen, zoals de vatbaarheid en voedingsbodem voor radicale ideeën. Als professional is het daarom van belang dat je je bewust bent van de specifieke context van een jongere.

Lees meer over het proces van radicalisering

Vormen van radicalisering en extremisme  

Radicalisering is een veranderlijk fenomeen. Omdat het blijft veranderen spreken we ook wel van een 'wicked problem'. Radicalisering kan zich op veel verschillende manieren uiten. Zo bestaan bijvoorbeeld religieus extremisme, links-extremisme, rechts-extremisme, anti-institutioneel extremisme en milieu-extremisme.

Dit is geen volledig beeld, omdat er altijd nieuwe vormen van extremisme kunnen ontstaan. In het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) van het NCTV dat een aantal keer per jaar wordt uitgegeven, staat beschreven welke vormen van extremisme het meest actueel zijn in Nederland.

Meer informatie

• De Expertise-unit Sociale Stabiliteit (ESS) biedt eerstelijnsprofessionals praktijkkennis over maatschappelijke spanningen. ESS adviseert hoe je deze kennis kunt inzetten, en met welke partijen je hierin kunt samenwerken.
• NCTV: binnen de Rijksoverheid verantwoordelijk voor terrorismebestrijding, cybersecurity, nationale veiligheid, crisisbeheersing en weerbaarheid tegen statelijke dreigingen.  
• Stichting School & Veiligheid: ondersteunt scholen bij het bevorderen van een sociaal veilig klimaat door actuele informatie en deskundig advies te geven via de website, trainingen, conferenties en de helpdesk.
• Het Landelijk Steunpunt Extremisme (LSE) biedt hulp en advies aan burgers en professionals in de omgang met radicalisering en extremisme.
• Het Rijksopleidingsinstituut tegengaan Radicalisering (ROR) biedt een divers leerprogramma voor professionals uit verschillende velden: gemeente, onderwijs, jeugdzorg en politie.