Waarom radicalisering een 'wicked problem' is

Wat is een wicked problem?

Wicked problems worden in het Nederlands ook wel ongestructureerde problemen genoemd. Voorbeelden zijn de klimaatcrisis en de sociale ongelijkheid. Het zijn problemen die moeilijk of onmogelijk zijn op te lossen. Dat komt doordat een oplossing afhankelijk is van tegenstrijdige of veranderende factoren, die ook nog eens moeilijk te herkennen zijn. Het is niet duidelijk wanneer het probleem ontstond, en wanneer het is opgelost. Het probleem verandert ook en past zich aan nieuwe situaties aan.

Wat maakt radicalisering een ongestructureerd probleem?

In de wetenschappelijke literatuur wordt radicalisering regelmatig omschreven als een wicked problem. Radicalisering ontwikkelt zich in de loop van de tijd. Een aantal jaren geleden was er veel aandacht voor uitreizigers naar IS-gebied. Momenteel zijn er vooral zorgen over anti-overheidsextremisme. Dat zijn compleet andere problemen, maar het zijn allebei vormen van radicalisering. Daarnaast zijn er grote verschillen in de manier waarop mensen radicaliseren.

Onderzoeker Annebregt Dijkman geeft een aantal argumenten waarom radicalisering een wicked problem is:

• Er zijn veel verschillende definities van radicalisering. Dit komt doordat radicalisering vanuit verschillende perspectieven wordt omschreven, zoals sociologisch, pedagogisch en veiligheidsperspectief.
• Radicalisering als fenomeen is voortdurend in verandering. Het is gebonden aan de tijd en omstandigheden waarin het plaatsvindt.
• De relatie tussen oorzaak en gevolg van radicalisering is niet duidelijk. Deze relatie is ook niet wetenschappelijk vastgesteld. Er zijn veel factoren die invloed hebben: persoonlijke, sociale en maatschappelijke factoren zijn van belang en hebben effect op elkaar.
• Effectief beleid moet zich op alle aspecten van radicalisering richten en niet slechts op één deelaspect.
• Meerdere professionals zijn betrokken bij een radicaliseringscasus en zij kunnen tegengestelde belangen hebben, zoals het veiligheidsperspectief tegenover de zorg voor de jongere.

Hoe ga je als professional om met het wicked problem van radicalisering?

Omdat radicalisering een wicked problem is, is het lastig om te begrijpen en effectief aan te pakken. Toch moeten professionals met radicaliserende jongeren omgaan, zowel preventief als repressief. Hoe doe je dat bij een complex fenomeen dat voortdurend verandert?

Pionieren in beleid en aanpak

Omgaan met radicalisering vraagt om pionieren in beleid en aanpak. Daarbij hoort er ruimte te zijn om fouten te maken, met als doel ervan te leren en de aanpak te verbeteren. De onderzoekers Beatrice de Graaf en Daan Weggemans schrijven daarover: 'Experimenteren maakt nadrukkelijk deel uit van het antiradicaliseringsbeleid, omdat het een onderwerp is waarover nog weinig empirisch getoetste best practises bestaan. Daarbij worden altijd fouten gemaakt. Wetenschap heeft ook in dit kader niet op elke vraag een antwoord. Het blijft vaak pionierswerk. Wanneer de context verandert, moet je opnieuw pionieren.'

Experimenteren vraagt om voortdurende evaluatie, vooraf, tijdens als na afloop van de aanpak. Lees hier meer over bij het onderwerp monitoring en op de pagina over samen leren van uitkomsten.

Contextgericht werken

Van iedere jongere die radicaliseert of mogelijk radicaliseert zijn de omstandigheden anders. Daarom is maatwerk nodig. Het kan professionals helpen om contextgericht te werken. Daarbij kijk je als professional naar de omstandigheden en de omgeving van jongeren, en werk je aan het versterken van sociale en maatschappelijke veerkracht.

Meer informatie

Weinig houvast bij radicalisering (JEPzine 04)Dijkman, A. (2021). De radicaliseringsindustrie. Van pionieren naar professionaliseren. Amsterdam University PressDe Graaf, B.A. en Weggemans, D. (2018). Quickscan Amsterdamse aanpak radicalisering en terrorisme