Rol gemeente bij aanpak radicalisering

Verantwoordelijkheden

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de veiligheid en het welzijn van hun inwoners. Radicaliserende personen kunnen een gevaar vormen voor zichzelf, de mensen om hen heen en de gemeenschap. Daarom is het belangrijk dat gemeenten adequaat reageren op signalen van radicalisering.

Gemeenten kunnen ook bijdragen aan het terugdringen van de voedingsbodem van radicalisering. De gemeente heeft immers een belangrijke rol in het creëren van een prettig leefklimaat voor haar inwoners. Daar gaat een grote preventieve werking van uit. Sociale cohesie, het stimuleren van democratisch burgerschap, het bevorderen van arbeidsparticipatie en de aanpak van discriminatie zijn belangrijke bouwstenen om radicalisering te voorkomen.

Lees meer in de Kamerbrief Preventie radicalisering

Daarnaast is de gemeente in de ideale positie om integrale samenwerking te faciliteren en coördineren. Juist bij een complex maatschappelijk probleem als radicalisering is niet één partij aan te wijzen als verantwoordelijke. Het is belangrijk dat verschillende domeinen goed met elkaar samenwerken, zoals veiligheid, zorg, welzijn en onderwijs. Uit een verkenning van de Expertise-unit Sociale Stabiliteit (ESS) blijkt dat vier punten van belang zijn voor goede samenwerking.

Lees meer over integraal samenwerken

Wat kun je als gemeente doen?

Onderzoeker Amy-Jane Gielen heeft het preventieclassificatiemodel ontwikkeld dat inzicht geeft in welke taken van welke professionals nodig zijn in welke preventiefase. Ze onderscheidt vier fasen, waarbij in iedere fase ook de rol van de gemeente beschreven wordt.

1. Primaire preventie bij voedingsbodems: een algemene bijdrage aan het voorkomen van radicalisering.
2. Primaire preventie bij kwetsbare individuen en groepen: een specifieke bijdrage aan het voorkomen van radicalisering.
3. Secundaire preventie bij radicaliserende individuen: om verdere radicalisering te voorkomen.
4. Tertiaire preventie bij extremisten: betrokkenheid bij en bijdragen aan de re-integratie van extremisten in hun sociale omgeving.

Verschillende gemeenten hebben in de afgelopen jaren een lokaal netwerk van sleutelfiguren opgezet, als onderdeel van gemeentelijk beleid om polarisatie en radicalisering te voorkomen. In de handreiking Samenwerken met gemeenschappen via een netwerk van sleutelfiguren beschrijft ESS hoe je zo'n lokaal netwerk opzet en onderhoudt.

ESS heeft ook de Quickscan Lokale Preventieve Aanpak ontwikkeld. Met dit instrument bepaal je of de lokale aanpak goed in elkaar zit en goed wordt uitgevoerd.

Ondersteuning bij jouw aanpak

Wellicht zoek je als gemeente ondersteuning bij jouw rol in de aanpak van radicalisering. Er zijn verschillende organisaties die gemeenten bijstaan met kennis en kunde.

• De Expertise-unit Sociale Stabiliteit (ESS) biedt gemeenten en eerstelijnsprofessionals praktijkkennis over maatschappelijke spanningen. ESS adviseert hoe je deze kennis kunt inzetten, en met welke partijen je hierin kunt samenwerken.
• Het Landelijk Steunpunt Extremisme (LSE) is gespecialiseerd in de omgang met personen die geradicaliseerd zijn en hun omgeving. Het biedt informatie en advies over radicalisering, en hulp en ondersteuning voor families, professionals en gemeenten.
• Zorg- en Veiligheidshuizen zijn regionale samenwerkingsverbanden van het veiligheidsdomein (politie en justitie), het zorgdomein (zorg- en welzijnsorganisaties) en gemeenten. Bij deze regionale expertisecentra kunnen professionals kennis en advies inwinnen. Ook als het gaat om de aanpak van radicalisering en extremisme kunnen Zorg- en Veiligheidshuizen gemeenten bijstaan.
• Het Rijksopleidingsinstituut tegengaan Radicalisering (ROR) biedt diverse trainingen aan voor professionals binnen de overheid en de publieke sector die in hun dagelijks werk te maken kunnen krijgen met radicalisering.
• Stichting School & Veiligheid ondersteunt scholen bij het bevorderen van een sociaal veilig klimaat. School & Veiligheid geeft actuele informatie en deskundig advies via de website, trainingen, conferenties en de helpdesk.