Hoe ondersteun ik professionals bij het omgaan met radicalisering?

Knelpunten voor jeugdprofessionals rond radicalisering

In 2021 onderzocht het NJi de knelpunten die jeugdprofessionals ervaren rond radicalisering bij jongeren. De meest voorkomende knelpunten waren:

• Veel professionals hebben te weinig kennis over radicalisering. Dit belemmert hen in signalering en duiding.
• Professionals weten regelmatig niet hoe ze moeten handelen.
• Jeugdprofessionals die zich bezighouden met radicalisering voelen zich soms eenzaam en niet gesteund binnen hun organisatie.
• Organisaties hebben weinig aandacht voor radicalisering.

Zes voorwaarden voor het omgaan met radicalisering

1. Behoud kennis binnen de organisatie

Het is belangrijk dat de kennis over preventie en aanpak van radicalisering binnen een organisatie behouden blijft. Het komt vaak voor dat maar één professional deze kennis heeft, zoals de aandachtsfunctionaris. Dat maakt het werk rond radicalisering kwetsbaar: als deze professional de organisatie verlaat, verdwijnt ook de kennis.

Zorg daarom dat deze kennis behouden blijft en voor alle professionals beschikbaar is. Stel vast welke professional de benodigde kennis heeft. En sla deze kennis op in databases, werkprocessen of systemen. Ontwikkel daarnaast een organisatorische structuur waar collega's ervaringen delen en reflecteren. Dit zorgt voor kennisontwikkeling.

2. Vergroot bewustzijn en motivatie

Professionals kunnen handelingsverlegen of zelfs angstig zijn om met radicalisering bezig te zijn. Dat komt door de aard van het onderwerp en doordat veel professionals er niet vaak mee in aanraking komen. Maar jeugdprofessionals hebben een belangrijke rol in de preventie en aanpak van radicalisering.

Het is belangrijk dat ze weten dat dit bij hun bredere takenpakket hoort en dat ze weten dat hun bijdrage van groot belang is bij het tegengaan van radicalisering. Ook is het van belang dat ze intrinsiek gemotiveerd zijn om ermee aan de slag te gaan. De organisatie kan de professionals hierin begeleiden en steunen.

3. Erken professionele onzekerheid  

Professionals kunnen ook onzeker zijn in het omgaan met radicalisering. Dat is niet vreemd, want radicalisering is een probleem dat blijft veranderen en waarvoor geen duidelijke oplossing is. Dat zorgt voor dilemma's en onzekerheid. Zo'n probleem wordt ook wel een 'wicked problem' genoemd.

Het is belangrijk dat organisaties de onzekerheid van professionals erkennen en benoemen dat dit erbij hoort. Deze aandacht kan geruststellend zijn als professionals niet weten hoe ze moeten handelen bij radicalisering. Zorg ook dat de professionals weten bij wie ze terechtkunnen voor vragen, advies en overleg over radicalisering.

4. Bevorder deskundigheid en zelfreflectie

Om het ontbreken van kennis en handelingsverlegenheid te voorkomen, moet het omgaan met radicaliserende jongeren onderdeel zijn van de deskundigheidsbevordering. Denk hierbij onder meer aan leergangen, trainingen en intervisie.

Het is belangrijk dat de deskundigheidsbevordering niet eenmalig, maar structureel georganiseerd wordt. Zorg  ook dat professionals aan zelfreflectie doen. Bijvoorbeeld door coaching, intervisies en casuïstiek-bespreking.

5. Voorkom professionele eenzaamheid

Professionals kunnen bij radicaliseringscasussen het gevoel hebben dat ze er alleen voor staan. Het is belangrijk dat organisaties deze professionele eenzaamheid voorkomen of verminderen. Zorg voor een klimaat van sociale veiligheid voor professionals. Dit vraagt om betrokken bestuurders die staan voor een open organisatiecultuur, met ruimte voor professionele reflectie. Daarnaast moet duidelijk zijn waar professionals terecht kunnen met vragen.

6. Heb aandacht voor het welzijn van professionals

Professionals die werken met radicalisering kunnen geconfronteerd worden met schokkende verhalen of zelfs bedreigingen. Dit kan effect hebben op hun welzijn. Wees hierop voorbereid door risico's op te nemen in werkkaders en daar maatregelen voor op te stellen.