Peuter | Zelfbeeld: ontdekken wie je bent

Hoe ontdekt mijn kind wie het zelf is?

Je kind ontdekt als peuter steeds meer wie het is: een uniek persoon met eigen gevoelens en behoeften. Dit heet het zelfbeeld of de identiteit. Je kind gebruikt 'ik' als het over zichzelf vertelt, en niet meer de eigen naam. Ook herkent je kind zichzelf op foto's en in de spiegel. Je kind kan vertellen hoe het heet, hoe oud het is, welk geslacht het heeft en wie bij het gezin hoort: jij, je eventuele partner, en eventuele andere kinderen in jullie gezin. Later kan je kind ook vertellen wat het leuk vindt of waar het goed in is. Het kan dus steeds uitgebreider vertellen wie het is.

Eigen ik met eigen wil

Je kind heeft nu door dat het een eigen persoon is, los van jou. Het merkt dat het een eigen wil heeft. Je kind kan daardoor eigenwijs worden, driftbuien krijgen en vaak nee zeggen. Ook wil je kind steeds meer dingen zelf doen. Als ouder kan het soms lastig zijn om hiermee om te gaan. Maar het hoort bij de ontwikkeling. Het betekent dat je kind zich ontwikkelt tot een eigen ik: een persoon die steeds zelfstandiger wordt.

Positief zelfbeeld: hoe kan ik mijn kind ondersteunen?

Peuters doen veel dingen voor het eerst. Logeren bij familie, boodschappen helpen sjouwen of zelf hun billen afvegen. Peuters voelen zich vaak supertrots als ze iets zelf doen. Ook al raakte de tas met boodschappen steeds de grond. Of waren de billen nog niet zo schoon na de eerste keer afvegen. Peuters vinden zichzelf vaak erg goed in van alles en nog wat. Ze zien zichzelf als het middelpunt van de wereld. Ook vergelijken ze zichzelf vaak nog niet met anderen. Ze hebben daardoor nog geen realistisch beeld van zichzelf. Dit hoort bij deze fase van de ontwikkeling en trekt vanzelf weer bij.

Geef je kind positieve aandacht

Geef je kind positieve aandacht als het iets zelf probeert te doen.

Door wat jij als ouder zegt, leert je kind positief over zichzelf denken. Dat heeft positieve invloed op het gedrag van je kind. Een kind met een positief zelfbeeld helpt bijvoorbeeld sneller uit zichzelf met een klusje in huis. Het is goed als je dan positieve aandacht geeft. Bijvoorbeeld met een knuffel, een aai over de bol of door iets liefs te zeggen. Hoe je dat doet, hangt af van de situatie, van je kind en van jezelf. Het belangrijkste is dat je kind voelt dat je het meent. Vertel wat je goed vindt en waarom je dit goed vindt.

Kijk niet te veel naar het resultaat. En probeer niet boos te worden als het misgaat. Want dan zal je kind het minder snel nog een keer zelf doen. Je kind leert van fouten maken. Je kunt je kind helpen door het voor te doen. Ook kun je positieve aandacht geven, en tegelijk vertellen hoe het een volgende keer anders kan.

Laag zelfbeeld: wat kun je als ouder doen?

Veel peuters vinden zichzelf fantastisch. Er zijn ook peuters die helemaal niet positief naar zichzelf kijken. Als ze bijvoorbeeld moeite hebben met rennen, klimmen of schommelen, vinden ze vaak meer dingen negatief aan zichzelf. Bijvoorbeeld dat ze ook dat ze niet goed zijn in samen spelen. Ze zien nog geen verschil tussen deze dingen. Dat is normaal.

Merk je dat je kind weinig wil of durft te ontdekken? Denkt je kind negatief over zichzelf? Of schaamt het zich voor zichzelf? Bespreek dat dan eens met mensen in je omgeving. Herkennen zij het gedrag van jouw peuter? Dit kan betekenen dat je kind negatief naar zichzelf kijkt. Probeer je kind dan extra te ondersteunen bij het positief denken over zichzelf. Je kunt ook altijd naar je huisarts, het Centrum Jeugd en Gezin of het Ouder- en Kind Team in jouw buurt gaan.

Tips voor een positief zelfbeeld

Hoe kun je je peuter helpen bij het positief denken over zichzelf?

Geef je kind veel positieve aandacht

Daardoor krijgt het een goed gevoel over zichzelf en krijgt het zelfvertrouwen.

Zorg voor een veilige omgeving voor je kind

Als je kind zich vrij kan bewegen en zich veilig voelt, zal het veel gaan ontdekken en uitproberen. Door te ontdekken en uitproberen werkt je kind aan het zelfbeeld.

Stimuleer je kind door complimentjes te geven

Benoem duidelijk wat je kind goed heeft gedaan: 'Wat knap dat je zelf je jas hebt aangedaan'.

Heb geduld

Kinderen ontwikkelen zich allemaal op hun eigen manier en in hun eigen snelheid.

Wees positief als je regels en grenzen stelt

Vertel wat je kind wél mag binnen de grenzen. 'Je mag meehelpen de tafel dekken, maar voor de veiligheid zet ik de hete pannen op tafel.'

Zorg goed voor jezelf

Het kan best vermoeiend zijn om een peuter te hebben. Zeg het tegen je kind als je even rust nodig hebt. Misschien kan je kind je daarbij helpen?