Baby | Scheidingsangst: angst om verlaten te worden

De behoefte aan veiligheid en vertrouwen

Baby's voelen zich het veiligst als er vertrouwde volwassenen in de buurt zijn en voor hen zorgen. Dat zijn hun ouders, maar het kunnen ook opa's en oma's, gastouders of medewerkers van de kinderopvang zijn. Door te huilen zorgen baby's ervoor dat die vertrouwde volwassenen bij hen blijven. Huilen is de manier waarop baby's contact zoeken, nabijheid vragen en hun behoeftes duidelijk maken. Meer hierover lees je op de pagina Waarom huilen baby's?

In de eerste maanden heeft je baby naast voeding en slaap vooral aandacht en liefdevolle verzorging nodig. Als je kindje moe of bang is, wil het dicht bij jou zijn. Zo zoekt je baby bij jou troost en bescherming.

Hechtingsband

Als baby's wat ouder worden, kunnen ze steeds een klein beetje langer zonder hun ouders. Ze merken dan dat hun ouders weer terugkomen om liefde, aandacht, voeding en zorg te geven. Ze beginnen daar op te vertrouwen. Het gevoel van vertrouwen en veiligheid dat je kind bij jou krijgt, noemen we de hechtingsband. Je kind voelt zich beschermd en verzorgd als jij in de buurt bent. Zo'n veilige hechting geeft je kind de ruimte om te gaan ontdekken, uitproberen en onderzoeken. Het is een voorwaarde om zich verder te kunnen ontwikkelen op allerlei gebieden.

Vaste dagelijkse rituelen en bezigheden helpen jonge kinderen bij het krijgen van vertrouwen. Daardoor leert je baby wat die overdag en 's nachts kan verwachten, en wanneer je er wel en niet  bent. En zo leert je baby ook een tijdje alleen te liggen en te spelen in de wieg of de box.

Moeilijke momenten

Jonge kinderen hebben altijd wel wat moeite met overgangsmomenten, bijvoorbeeld van thuis naar de kinderopvang of van thuis naar opa en oma. Daar ruikt het anders, ziet het er anders uit en gebeuren er andere dingen. Op sommige momenten kan het voor je baby extra moeilijk zijn als jij weggaat. Bijvoorbeeld wanneer je kind zich niet lekker voelt of wanneer een dag heel anders loopt dan normaal. Je kind kan dan banger zijn om van jou te worden gescheiden en heeft dan ook meer behoefte aan jouw steun.

Het verschil met eenkennigheid

Hoewel het met elkaar te maken heeft is scheidingsangst iets anders dan eenkennigheid. Eenkennigheid bij kinderen is een periode die ze doormaken waarin ze zich maar bij een enkele opvoeder veilig voelen en angstig reageren op vreemden. Bij scheidingsangst gaat het meer om de angst die kinderen krijgen op momenten wanneer de vertrouwde volwassene weggaat. Tijdens de periode dat kinderen eenkennig zijn, kunnen ze dus tegelijkertijd scheidingsangst hebben.

Het verschil is niet altijd even duidelijk. Uiteindelijk heeft het kind, zowel bij scheidingsangst als eenkennigheid, angst om een bepaalde emotionele veiligheid kwijt te raken. 

Scheidingsangst en eenkennigheid zijn beide van invloed op hoe lastig kinderen het vinden om afscheid van je te nemen, en zorgen ervoor dat dit op bepaalde momenten nog moeilijker is dan normaal. 

Omgaan met scheidingsangst

Het is niet fijn om te voelen dat je kind angstig is en om het te horen huilen wanneer je even weggaat. Daarom is het belangrijk om op een goede manier met dit soort momenten om te gaan. Het helpt om dit te bedenken:

• Scheidingsangst hoort bij de ontwikkeling van je kind en gaat ook weer voorbij. Alle ouders en kinderen krijgen ermee te maken.
• Het is een natuurlijke reactie dat je kind bang is om van jou gescheiden te worden omdat je kind nog zo van jou afhankelijk is.
• Angst om van jou gescheiden te worden is een teken dat de hechting tussen jou en je kind zich aan het ontwikkelen is.

Tips om je kind met scheidingsangst te helpen

• Laat je kind merken dat je er nog bent als je even uit zicht bent, maar niet weggaat. Blijf bijvoorbeeld tegen je kind praten of een liedje zingen.
• Maak weggaan en terugkomen voor je kind ook op een positieve manier spannend door zo kort mogelijk weg te blijven. Ga bijvoorbeeld de kamer even uit en steek dan je hoofd om de hoek van de deur. Of doe af en toe kiekeboe-spelletjes.
• Troost je kind wanneer het bang is. Het helpt als je daarbij zelf rustig blijft, want je kind voelt spanning en reageert daar ook op.
• Neem kort en duidelijk afscheid als je je kind naar de kinderdagopvang, de oppas of een familielid brengt. Doe dat zoveel mogelijk op dezelfde manier. Blijf er even bij zodat je kind kan wennen aan de ander en zich veilig kan voelen. Laat het troosten over aan degene bij wie je kind blijft. Dat is voor je kind het duidelijkst.