Kleuter | Motorische ontwikkeling | Kleine en grote bewegingen

Jonge kinderen maken vaak met twee handen tegelijk dezelfde beweging. Rond zes jaar leren kinderen steeds beter één hand gebruiken zonder dat de andere hand dezelfde beweging maakt. Hierdoor ontwikkelen ze tegelijkertijd ook de samenwerking tussen ogen en handen. Dit heet de hand-oogcoördinatie.

Bewegingen met twee handen tegelijk maken zijn makkelijker, en aparte bewegingen per hand gaan minder vanzelf. Je kind moet dan beter opletten. Door het maken van dit soort bewegingen, leren kinderen te kijken of het goed gaat wat ze aan het doen zijn. Bijvoorbeeld als ze een plaatje uit een stuk papier knippen.

Kleuters kunnen zich meestal al best goed aankleden. Ze kunnen hun kleren aantrekken en knopen losmaken en vastmaken. Soms gaat er nog iets mis. Kinderen trekken vaak hun trui binnenstebuiten aan. Of ze maken een knoop in een verkeerd knoopsgat vast. Dat is niet erg, want je kind leert nog. Kinderen vinden het juist leuk om dit samen met hun ouder te ontdekken. 

'Mijn zoon wilde heel graag zijn eigen kleren aandoen. Ik wist wel dat dit nog niet helemaal zou lukken. Toch liet ik het hem proberen. Na een paar minuten kwam hij zijn kamer uitlopen met zijn T-shirt binnenstebuiten en twee verschillende soorten sokken aan. Maar wat was hij trots!'

Op deze leeftijd kunnen kinderen leren om hun veters te strikken. Maar meestal is dit nog moeilijk. Het gaat namelijk niet om één beweging, maar om een paar bewegingen na elkaar. Als je het voordoet, kan je kind het meestal niet meteen goed nadoen. Het helpt als je het een paar keer voordoet, en daarbij vertelt wat je doet. Herhaal dit een paar keer op dezelfde manier. Zo maak je het voorspelbaar voor je kind, en lukt het zelf proberen beter.

De meeste kinderen kunnen leren zwemmen als ze vier-en-een-half of vijf jaar zijn. Kinderen leren bij zwemles om controle te krijgen over hun bewegingen. Daarvoor moeten ze hun aandacht erbij kunnen houden. Ook moeten ze de bewegingen in een vaste volgorde kunnen herhalen.

Jongere kinderen kunnen de aanwijzingen tijdens de zwemles vaak nog niet goed genoeg begrijpen en uitvoeren. Als een kind deze dingen nog niet kan, is het daarom nog niet klaar voor zwemles. Ook is het belangrijk dat kinderen zich voldoende op hun gemak voelen bij water, voordat ze aan zwemles beginnen. 

Het verschilt per kind hoelang het duurt om het A-diploma te halen. Niet alle kinderen voelen zich even fijn in het water. Praat er met je kind over of het al op zwemles wil. Je kunt bijvoorbeeld samen kijken bij een zwembad. En je kunt ook een proefles nemen om te kijken of je kind klaar is voor zwemles.

De meeste kinderen leren op deze leeftijd fietsen zonder zijwieltjes. Sommige kinderen willen het heel graag leren, anderen vinden het nog te eng. Het is belangrijk dat je kijkt waar je kind zich fijn bij voelt. Je kunt je kind eerst laten oefenen met evenwicht houden. Bijvoorbeeld door samen op één been te gaan staan. Ook steppen helpt bij het leren fietsen. Op een step oefen je met evenwicht, snelheid en uitkijken in het verkeer. Als kinderen geleerd hebben om te fietsen, kunnen ze ongeveer vanaf zes jaar naast je fietsen als het verkeer niet te druk is.

Kinderen houden van buiten spelen. Het is ook goed voor hun groei en ontwikkeling. Buiten is meer ruimte om te bewegen en te ontdekken. Het is ook goed voor hun gezondheid. Voor het hele lijf, omdat ze bewegen. Maar ook voor de ogen, omdat ze buiten ver weg kunnen kijken. Ook kunnen kinderen buiten goed oefenen met omgaan met anderen en samen spelen.

Kleuters vinden het soms leuk en spannend om buiten allerlei dingen uit te proberen, omdat bewegen steeds makkelijker gaat. Ze zijn vaak trots op wat ze durven en ze denken dat ze al heel veel kunnen. Maar ze weten nog niet goed wat gevaarlijk is. Zoals langs de rand van de sloot spelen. Of met de fiets van een zandberg racen.

Het is goed als kinderen de ruimte krijgen om buiten te ontdekken wat ze kunnen en durven. Zo groeit hun zelfvertrouwen, leren ze doorzetten en risico's inschatten. Het is ook niet erg als je kind een keer een bult of een schaafwond krijgt. Daar leren kinderen van. Tegelijk is het belangrijk om je kind te beschermen tegen risico's. Want kleuters weten vaak nog niet wat de gevolgen zijn van wat ze doen. Bijvoorbeeld dat ze ook weer naar beneden moeten als ze ergens omhoog klimmen. 

Duidelijk grenzen stellen

Ieder kind is hierin anders. Sommige kinderen spelen liever wat rustiger, zonder onbekende dingen te proberen. Het is allebei goed. Het gaat er vooral om dat je kind het fijn heeft. Probeer een goede balans te vinden tussen vrijheid geven en je kind beschermen. Dat doe je door duidelijk grenzen te stellen: 

• Als je je kind wilt stimuleren om wat meer uit te proberen, oefen dan samen iets nieuws. Als je kind bijvoorbeeld niet alleen durft te skaten, kun je de eerste keren helpen door het aan de hand te nemen of ernaast te blijven lopen.
• Kinderen hebben behoefte aan uitleg. Vertel wat wel en niet mag en kan, en waarom dat zo is. Zo help je je kind gevaar in te schatten. Zeg bijvoorbeeld tot hoe hoog je kind in een boom mag klimmen, omdat je niet wilt dat het zich pijn doet als het van te hoog eruit valt.

• Ince, D. & Kalthoff, H. (2020). Opgroeien en opvoeden. Normale uitdagingen voor kinderen, jongeren en hun ouders. Utrecht: Nederlands Jeugdinstituut. 
• Labarque, V., Cardon, G., Van Cauwenberghe, E., & Smits, D. (2010). Actieve lessen bewegingsopvoeding zijn belangrijk voor kleuters. Tijdschrift voor Lichamelijke Opvoeding, 2009(226), 7-12. 
• Hills, A. P., King, N. A., & Armstrong, T. P. (2007). The contribution of physical activity and sedentary behaviours to the growth and development of children and adolescents. Sports medicine, 37(6), 533-545. 
• Netwerk Mediawijsheid (2023). Verdiepend onderzoek Iene Miene Media. Balans: bewegen met media. Iene-Miene-Media_Netwerk-Mediawijsheid.pdf (netwerkmediawijsheid.nl) 
• Feldman, F. S., & Tompany, E. (2020). Ontwikkelingspsychologie (8ste editie). Pearson.