Online pesten: wat kun je eraan doen?

Heb aandacht voor specifieke groepen

Sommige kinderen en jongeren zijn kwetsbaarder voor online pestgedrag dan andere. Zo zijn jongeren met een licht verstandelijke beperking (lvb) vaker slachtoffer of dader bij online pesten. Ook veel lhbtqia+-mensen geven aan regelmatig gepest te worden. Het is dus belangrijk dat educatie over mediawijsheid toegankelijk is voor specifieke groepen.

Een veilige omgeving voor lhbtqia+-jongerenRekening houden met jongeren met een lvb

Handel snel bij online pesten

Bij online pesten is het belangrijk om snel te handelen. Zeker als er foto's verspreid worden die iemand kunnen kwetsen of beschadigen. Online is het bereik groot en de schade kan daardoor snel oplopen. Wacht daarom niet met ingrijpen.

Benoem in de groep of bij de betrokken kinderen wat je online ziet gebeuren. Bespreek dit met elkaar,bekijk de gedragsregels en afspraken en vel daarbij geen oordeel. Kom je er zelf niet uit met een kind of gezin? Bedenk dat je hulp kunt vragen aan andere professionals, bijvoorbeeld via het sociale wijkteam. Gaat het om discriminatie? Dat is strafbaar. Discriminatie en pesten liggen dicht bij elkaar. 

Verbeter het groepsklimaat

Online pesten op school of bij een vereniging is meestal onderdeel van negatieve groepsdruk en groepsdynamiek. Daarom zijn voor de aanpak van online pesten dezelfde stappen nodig als voor ander pestgedrag. Bespreek online pesten daarom ook altijd als je het over pesten hebt. Werk hierbij samen met andere professionals op school en in de wijk.

Om preventief aan de slag te gaan met de groepsdynamiek, kun je proberen leerlingen bewust te maken van hun rol bij online pesten. Een manier om dat te doen is bijvoorbeeld met de film It's up to you. In deze film bepalen leerlingen de keuzes van de hoofdpersoon en zien ze welke gevolgen hun acties hebben. Wil je het breder aanpakken? Dan kun je ook aan de slag met een lespakket als Kritisch Online. Hierbij gaan leerlingen in twee lessen aan de slag met bewustwording rond wat ze online tegenkomen en wat hun rol daarin is.

Verwijzen naar hulporganisaties

Initiatieven zoals Meldknop.nl en Helpwanted.nl bieden informatie over online pesten en directe contactmogelijkheden met relevante hulporganisaties. Kinderen die hulp zoeken kunnen via die websites bellen of chatten met hulplijnen zoals de Kindertelefoon.nl en Vraaghetdepolitie.nl. Zorg als professional voor korte lijnen met externe hulpverleners, zoals jongerenwerk, politie en GGD.

Omstanders en online pesten

Omstanders kunnen een grote rol spelen in het stoppen van offline pesten. Bij online pesten is dat lastiger. Dat heeft verschillende oorzaken:

• Bij online pesten zien omstanders de reactie of emotie niet van degene die gepest wordt. Daardoor is het effect van het online pesten minder zichtbaar voor omstanders. Het signaal om te helpen ontbreekt, waardoor omstanders minder snel ingrijpen. 
• Ingrijpen heeft minder effect op degene die pest. Als omstanders wél reageren omdat ze een opmerking te ver vinden gaan, dan is het voor iemand die pest eenvoudig om dit te negeren of er een schepje bovenop te doen.  
• Jongeren maken deel uit van tientallen online groepen. Binnen deze deze groepen veranderen de rollen soms. Een pester kan een kind worden dat zelf gepest wordt en andersom. Iemand die gepest wordt kan bijvoorbeeld via een anoniem account heel eenvoudig voldoening halen of wraak nemen door online zelf te gaan pesten. 
• Het is minder duidelijk hoe de rollen van pester, de gepeste en omstanders verdeeld zijn. In offline situaties is zichtbaar wie voor welke partij kiest. Binnen WhatsAppgroepen is dat bijvoorbeeld niet altijd duidelijk. Het risico op sociale uitsluiting is dan te groot om partij te kiezen. De omstander kiest de veilige weg door niet in te grijpen. 

Wanneer is online pesten strafbaar?

Online zoeken kinderen grenzen op, net zoals ze dat offline doen. Maar online gaan ze makkelijker een stapje verder. Ze zien mogelijk grensoverschrijdende en strafbare beelden. Door hun leeftijd en ontwikkeling kunnen ze deze beelden niet altijd op waarde schatten. De beelden worden gemakkelijk gedeeld en doorgestuurd, zonder dat kinderen de gevolgen daarvan overzien of zich realiseren dat ze in sommige gevallen strafbare feiten plegen. Discriminatie, belediging, laster, smaad, stalken, hacken en shamesexting zijn strafbaar. Heb je online pesten gesignaleerd wat mogelijk strafbaar is? Kijk dan op meldknop.nl. Hier vind je een overzicht van allerlei organisaties die je hierin kunnen ondersteunen en waar je een melding kunt doen.