Meer meldingen over pesten op school

De vertrouwensinspecteurs van de Onderwijsinspectie hebben vorig schooljaar 3.657 meldingen vastgelegd in 2.317 dossiers. Dat zijn er 165 meer dan in schooljaar 2022-2023. Het gaat vooral om meldingen van psychisch en fysiek geweld, waaronder pesten. Mirella van den Burg van het Nederlands Jeugdinstituut: 'Kinderen die elkaar kennen en vertrouwen, zijn minder geneigd tot pesten.'

De meeste meldingen hebben betrekking op het basis- of voortgezet onderwijs. Ongeveer een derde van de dossiers ging over psychisch geweld, waaronder pesten. Een zesde ging over fysiek geweld. Verder waren er dossiers over seksuele intimidatie, seksueel misbruik, discriminatie en radicalisering.

De inspectie signaleert dat het aantal dossiers over psychisch geweld al jaren toeneemt en dat de ernst ervan verzwaart. Ook zien de vertrouwensinspecteurs vaker langdurig psychisch geweld. Bijvoorbeeld ernstig en langdurig pesten. In die gevallen lukt het de school niet om de verstoorde groepsdynamiek te verbeteren. De vertrouwensinspecteurs vinden dit zorgelijk, want pesten heeft aanzienlijke gevolgen voor kinderen. Bovendien zien de vertrouwensinspecteurs dat het niet tijdig herkennen en aanpakken van pesten kan leiden tot vechtpartijen en mishandeling.

Negatieve groepsdynamiek 

'Een negatieve groepsdynamiek krijg je sneller als kinderen elkaar niet goed kennen', vertelt Mirella van den Burg van het Nederlands Jeugdinstituut. 'Dan weten ze minder van elkaar en zien ze minder overeenkomsten met elkaar. Kinderen die elkaar kennen en vertrouwen, zijn minder geneigd tot pesten.'

Leerkrachten kunnen de groepsdynamiek beïnvloeden, vertelt Van den Burg. 'In het primair onderwijs werken kinderen vaak in groepjes. Sommige leerkrachten laten die groepjes vaak wisselen. Maar kinderen willen graag samenwerken met kinderen die ze goed kennen en die ze aardig vinden. Als je kinderen met een goede band laat samenwerken, bevordert dat de sfeer in de klas. Vervolgens kun je die kinderen stimuleren om ook andere kinderen te betrekken. Zorg dat kinderen die al vrienden zijn ruimte maken voor anderen.'

Op elkaar letten

'Je kunt kinderen stimuleren om op elkaar te letten. Welk kind zit vaak alleen of mag niet meedoen? Ook kun je ze leren om aan te sluiten bij een kind dat wordt buitengesloten. En om steun te bieden als een kind gepest wordt. Als leerkracht zeg je: Wil je mij helpen? Kunnen we samen zorgen dat dat andere kind zich ook fijn voelt hier op school? Dat kun je oefenen, bijvoorbeeld in een rollenspel. En hoe realistischer dat is, hoe meer ze ervan leren.'

'Voor de school als geheel is het belangrijk dat het veiligheidsprotocol aandacht besteedt aan het herkennen, signaleren en tegengaan van pesten. Het gaat om de sociale veiligheid op school, de interactie, de groepssfeer, de normen op school. Dat zijn allemaal factoren die invloed hebben op pesten.'

Samenwerken met ouders

Daarbij is de samenwerking met ouders belangrijk, vertelt Van den Burg. 'Informeer hen over hoe je pesten wilt voorkomen. En wat je van hen verwacht. Spreek bijvoorbeeld af dat ouders uitnodigingen voor verjaardagsfeestjes niet op school uitdelen. Want als dat op het schoolplein gebeurt, ziet een kind al snel dat het weer niet wordt uitgenodigd.'

'Voor leerkrachten zijn ouders een enorme bron van informatie. Want een kind dat gepest wordt, zal dat eerder thuis vertellen dan aan de leerkracht. Vraag ouders hoe hun kind het vindt in de klas. Wat het thuis vertelt over school. Vraag ook naar de online wereld. Welke media gebruikt je kind? Wat gebeurt daar? Want pesten is moeilijk te signaleren. Dat gebeurt vaak achter je rug. En online misschien wel op een platform waar jij niet eens van hebt gehoord.'

Meer informatie

Bericht Inspectie van het Onderwijs Overzicht dossiers vertrouwensinspecteurs in het onderwijs in schooljaar 2023-2024