Sociaal en veilig klimaat in de groep creëren

Een sociaal en veilig klimaat in de wijk

Werk je in de kinderopvang of bij een wijkteam? Dan kun je meehelpen om de sfeer in de wijk te verbeteren, zodat kinderen en jongeren zich sociaal veiliger voelen.  

Leer elkaar kennen

De meeste kinderen vinden het fijn als ze persoonlijke aandacht krijgen. Maak daarom een praatje of speel met ze mee. Vraag bijvoorbeeld waar ze wonen en met wie en wat ze graag doen in hun vrije tijd. Zo versterk je de band, kun jij je beter inleven in wat er in hun leven gebeurt en weet je waar kinderen zich mee bezig houden. Vraag ook naar de online leefwereld van kinderen. Bijvoorbeeld wie ze online allemaal spreken, wat ze tegenkomen en wat ze leuk of ingewikkeld vinden.

Bespreek dit individueel, maar ook in de groep. Leg bij een groepsgesprek de nadruk op wat kinderen en jongeren als overeenkomsten hebben. Bijvoorbeeld qua hobby of lievelingseten. Dit versterkt de band tussen kinderen wat de kans op pesten verkleint.

Vergroot sociale vaardigheden en kennis

De meeste kinderen willen relaties aangaan en bij de groep horen. Alleen niet iedereen weet hoe je dit handig kunt doen. Vertel hoe ze positief en respectvol met elkaar kunnen omgaan. Is er een conflict of ruzie? Laat kinderen naar elkaar luisteren, sorry zeggen, een oplossing bedenken, geef zelf het goede voorbeeld en laat hen elkaar een nieuwe kans geven. Zo help je kinderen hun sociale vaardigheden en kennis verder te ontwikkelen.  

Wees helder over afspraken

Bespreek wat wel en niet mag. Doe dit samen met de kinderen of jongeren. Maak de afspraken ook zichtbaar door het te tekenen of schrijven op een poster, zodat kinderen en jongeren er ook later nog aan herinnerd worden. En dat het ook helder is voor kinderen die er niet bij waren.

Een sociaal en veilig klimaat in de vrije tijd 

Ben jij betrokken bij een sportclub of werk je in een speeltuin? Je hebt dan invloed op de sociaal veilige sfeer in de groep.

Leer elkaar kennen

De meeste kinderen vinden het fijn als er even aandacht voor hen is. Als zij vaker komen, kun je een praatje met ze maken over de veiligheid in de groep of speeltuin. Vraag met wie ze graag spelen, hoe de sfeer in de groep is, of ze weleens ruzie hebben en of ze iets in de groep of speeltuin willen veranderen. Zo weet jij beter hoe je kinderen kunt helpen bij het creëren van een sociaal veilige sfeer.

Benoem wat je ziet

Zie je dat er gepest wordt? Bijvoorbeeld dat kinderen onaardig op elkaar reageren. Je kunt dan helpen door met ze te praten en te benoemen wat je ziet gebeuren. Bijvoorbeeld: 'door wat jij zegt, wordt dat andere kind verdrietig. Hoe kunnen we dit oplossen?' Of vraag hoe een kind of jongere iets ervaart als iemand over degene een grapje maakt. Zo krijgen kinderen inzicht in de interactie en leren zij wat wel en niet mag. Spreek daarbij de grappenmakers aan als je ziet dat de ander het niet leuk vindt. 

Omgaan met pesten op de sportvereniging

Een sociaal en veilig klimaat op school

Werk jij op school? Dan wil je dat kinderen en jongeren zich sociaal veilig voelen, zodat zij beter kunnen leren en ontwikkelen.

Let op onveiligheid

Een sociaal en veilige sfeer in de groep kun je zien en voelen. Dit vraagt van de school om op te treden bij onveiligheid, zoals pesten en discriminatie. Daarnaast moeten kinderen en jongeren ook bepaalde vaardigheden leren. Denk aan het positief en respectvol met elkaar omgaan. Dit kunnen ze leren door rollenspellen, het zien van goedvoorbeeldgedrag en het regelmatig te oefenen.

Benadruk wat kinderen verbindt

Laat kinderen en jongeren zien welke overeenkomsten zij hebben. Als ze ervaren wat hen verbindt, en zich zo meer verbonden voelen met elkaar, creëer je een 'wij- gevoel'. Ze lijken dan minder snel geneigd om een groepsgenoot te gaan pesten. 

Kinderen en jongeren spreken elkaar ook online. Wat er gebeurt op verschillende platforms, komt terug in de klas. Zorg dat je op de hoogte bent van de populaire apps en trends online, zodat je hier makkelijker op kan inspelen. Vraag bijvoorbeeld regelmatig aan de kinderen om je bij te praten. Zo toon je interesse, blijf je op de hoogte en weet jij eerder waar en hoe er online gepest wordt.  

Meer informatie 

• Groepsdynamica in de klas met tips over de groepsdynamiek, groepsvorming en jouw rol daarin. 
• Preventief werken aan sociaal emotionele ontwikkeling en welbevinden. Een handreiking voor leerkrachten en docenten in het po en vo.  
• Sociale veiligheid is van iedereen. Over samen werken aan sociale veiligheid. 
• Wat werkt tegen pesten? Over de effectiviteit van kansrijke programma's tegen pesten in de Nederlandse onderwijspraktijk .
• Werk je in het voortgezet onderwijs of het middelbaar beroepsonderwijs? Dan kun je deze wegwijzers gebruiken om met collega's het gesprek aan te gaan over de sociale veiligheid in de school.