Wat speelt er rond klimaatverandering?

Oktober 2022

Er is de afgelopen tien jaar geen significante vooruitgang geboekt in de levensstandaard en de rechten van kinderen over de hele wereld. Dat blijkt uit de publicatie van het jaarlijkse KidsRights Index rapport voor 2022 van de internationale kinderrechtenorganisatie KidsRights. Klimaatverandering zal volgens de organisatie de komende tien jaar ernstige gevolgen hebben voor een miljard kinderen van toekomstige generaties – de helft van alle kinderen ter wereld. KidsRights onderzoekt daarom hoe dit onderwerp is mee te nemen in het jaarlijkse Index rapport.

September 2022

De Jonge Klimaatbeweging, een samenwerkingsverband van 70 jongerenorganisaties, presenteerde op 29 september de Jonge Klimaatagenda 3.0. Hierin schetsen zij hoe de toekomst er wat hen betreft in 2040 uitziet. Met dit beeld gaan zij het gesprek aan met andere partijen. Zeven thema's komen aan bod:

• Economie: Niet economische groei, maar brede welvaart is het belangrijkste doel. Het draait minder om kopen en meer om huren, repareren, delen, lenen en hergebruiken.
• Energie & Industrie: Er is afscheid genomen van bepaalde vervuilende bedrijven en de overgebleven industrie is energiepositief, circulair en gebruikt alleen duurzame energie.
• Biodiversiteit & Natuur: Er is gewerkt aan het herstel van landschappen en verbindingen tussen natuurgebieden. Iedereen is in 10 minuten in een park, buurttuin of natuurgebied.
• Onderwijs: De school geeft het goede voorbeeld. Jongeren leren hoe natuur en samenleving in balans zijn via interdisciplinaire lessen en projectgestuurd onderwijs.
• Voeding: We eten seizoensgebonden en overwegend plantaardig. Ons voedsel komt zo veel mogelijk van de boer uit de buurt, die regeneratieve landbouwmethoden gebruikt.
• Wonen: Woningen zijn energiepositief en zitten vol met zonnepanelen en natuur.  Nieuwe woningen bouwen we met duurzame materialen. Bouwen op water gebeurt veel.
• Mobiliteit: We reizen minder en gebruiken meer de fiets en het OV. Over de grens reizen we minder ver en voor langere periode per keer. Binnen 1500 kilometer gebruiken we de trein.

Panel Inzicht peilde voor dagblad Trouw in augustus 2022 welk effect de hitte en droogte van de zomer in dit jaar heeft op hoe jongvolwassenen (18-35 jaar) en volwassenen (>35 jaar) tegen de klimaatverandering aankijken. Vier op de tien (42 procent) blijkt banger geworden voor klimaatverandering. Bij de jongvolwassenen is ruim de helft banger geworden. Bijna de helft zegt nu al te consuminderen, oftewel minder spullen te kopen, minder vlees te eten en te vliegen. De andere helft doet nog weinig tot niets. Door de hoge energieprijzen heeft wel ruim 80 procent op de een of andere manier energie bespaard. Zie ook Feiten en cijfers over klimaatverandering

Mei 2022

In 2014 vroegen jongeren de Tweede Kamer om in het onderwijs meer aandacht te geven aan duurzaamheid. De Tweede Kamer heeft aan de Coöperatie Leren voor Morgen, een groep samenwerkende organisaties die zich inzetten voor een duurzame ontwikkeling, gevraagd te onderzoeken wat nu de stand van zaken is. Daarvoor is een enquête uitgezet onder docenten en schoolleiders van het primair en voortgezet onderwijs. De vragenlijst staat open tot en met 5 juni en is te vinden op Lerenvoormorgen.org.

Het VN-Comité voor de Rechten van het Kind houdt momenteel een online consultatie onder kinderen en jongeren (17 jaar en jonger) om hun mening en ervaringen over het milieu en klimaatverandering te delen. Het doel is om erachter te komen hoe de kinderrechten worden beïnvloed door de milieucrisis en wat regeringen moeten doen om de rechten te handhaven. De online vragenlijst staat open tot 30 juni 2022 en is helaas alleen beschikbaar in het Engels, Frans en Spaans.

Unicef publiceerde op 24 mei het 17de rapport in een reeks over welbevinden van kinderen en jongeren in 43 rijke landen, die lid zijn van de OESO en/of EU.  Dit rapport gaat over de impact van de fysieke omgeving waarin zij opgroeien. Het rapport heeft een ranglijst op drie 'werelden'. Nederland staat 12de op de ranglijst wat betreft 'de wereld van het kind', over onder andere schoon water, schone lucht en chemische stoffen. We staan op de 8ste plaats als het gaat om 'de wereld rondom het kind' gelet op de kwaliteit van de huizen, groene omgeving, schoolomgeving, verkeer en milieu. En we staan 27ste op de ranglijst van 'de wereld als geheel' gerekend naar onder meer de uitstoot van CO2 en het beleid en de uitgaven om de impact daarvan te verkleinen. Er zijn 3,3 aardes nodig als iedereen zou leven zoals wij nu in Nederland doen. Het rapport wijst op de impact van de fysieke omgeving op het welbevinden van kinderen en jongeren. Unicef pleit voor een beleid dat sterk inzet op een duurzame toekomst en participatie van kinderen en jongeren in dat beleid.

April 2022

Op de 22ste van deze maand is het Earth Day. Burgers en bedrijven in de wereld worden opgeroepen bij te dragen aan de vergroening van de aarde. In Nederland start de Dag van de aarde met een kruiwagentocht naar het hoofdbureau van de UNESCO, waar gevraagd zal worden de hele wereld op de erfgoedlijst te zetten. Er is dit jaar in samenwerking met Disney Channel een lespakket ontwikkeld voor basisscholen met als centrale boodschap: Samen zorgen we voor de aarde.

De uitstoot van broeikasgassen, en daarmee de opwarming van de aarde, neemt nog altijd toe. Zonder een directe en zeer ingrijpende vermindering van de uitstoot is het onhaalbaar om de opwarming van de aarde tot 1,5°C te beperken, wat nodig is om grote effecten te voorkomen. Dat staat in het het IPCC Werkgroep III Klimaatrapport dat op 4 april 2022 is verschenen. De opstellers van het rapport hebben ook goed nieuws: ze zien dat de groei wat minder sterk is dan voorheen en dat overheden, bedrijven en burgers steeds meer klimaatactie ondernemen. Er zijn voor die actie voldoende technische en financiële middelen voorhanden en economisch vallen de gevolgen mee.

De onderzoekers wijzen erop dat de betrokkenheid van jongeren bij de aanpak bijdraagt aan een effectief en rechtvaardig klimaatbeleid. Een grotere betrokkenheid leidt tot meer politieke steun voor maatregelen tegen klimaatverandering en geeft betere beleidsresultaten.

Maart 2022

Scholieren hielden op vrijdag 25 maart weer een internationale klimaatstaking. De organisatie Fridays For Future riep scholieren over de hele wereld op om die dag de straat op te gaan. Motto van de staking was dit jaar People, not profit (Mensen, geen winst). De belangrijkste eis van scholieren aan de politiek en het bedrijfsleven is dat door maatregelen de temperatuurstijging onder de 1,5 graden blijft. Alleen op die manier is te voorkomen dat de klimaatverandering oncontroleerbare vormen aanneemt en een bedreiging wordt voor het bestaan. Er waren bijeenkomsten in allerlei delen van de wereld, berichtte The Guardian. In Nederland vond op een demonstratie plaats in Amsterdam. De NOS maakte er een kort verslag van.

Fridays For Future is een door jongeren geleide beweging. Die begon tot Greta Thunberg in 2018 op 15-jarige leeftijd een schoolstaking hield voor het Zweedse parlement. Ze kreeg wereldwijd navolging van scholieren die onder schooltijd protesteren en actie eisen tegen de klimaatcrisis.

Februari 2022

Nederland was aan de beurt voor de vijfjaarlijkse beoordeling door het VN-Kinderrechtencomité over de naleving van het kinderrechtenverdrag. Op basis van die rapportage komt het comité met een lijst van aanbevelingen. Voor het eerst sprak het comité zich ook uit over klimaatverandering. Het adviseert het belang voor en de mening van kinderen mee te nemen in beleid gericht op milieubescherming en klimaatverandering. Het is immers een gezamenlijke verantwoordelijkheid om kinderen te helpen om te gaan met de dreigende gevolgen van klimaatverandering. 

December 2021

De plannen van het nieuwe kabinet zijn klaar. Vijf van de vijftig pagina's van dat plan gaan over klimaat. Dat geeft aan hoe belangrijk dit onderwerp is voor de nieuwe regering. Het plan zegt dat in 2030 de vermindering van de CO2-uitstoot 60 procent moet zijn. Er komt een minister voor Klimaat en Energie. Een generatietoets moet aantonen of het beleid voor jong en oud goed uitpakt. Er komen allerlei maatregelen om de CO2-uitstoot te verminderen. De regering wil investeren in wind-, zonne- en kernenergie, aardwarmte en waterstof. Ook is er veel aandacht voor de versterking van dijken, duinen en dammen om overstromingen te voorkomen.

November 2021

De COP zit erop. De delegaties van de 26ste Conference of Parties in Glasgow zijn naar huis. Er zijn afspraken gemaakt over het voorkomen van uitstoot en ontbossing. 'Het klimaatakkoord is een stap op weg naar een klimaatneutrale wereld. Er moet nog ongelooflijk veel werk verzet worden', twitterde Rutte. Aniek Moonen, voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging, was erbij en deelde haar ervaring in een interview op Klimaatweb.nl.

Oktober 2021

De jongerengroep Youth for Sustainable Travel Rail to the Cop organiseert een treinreis vanuit Amsterdam naar de wereldconferentie over het klimaat in Glasgow. ProRail, de NS en Eurostar zijn medeorganisatoren. Passagiers zijn politici en ambtenaren, wetenschappers, belangenorganisaties en klimaatactivisten. De Nationale Jeugdraad (NJR) heeft jongerenvertegenwoordigers van wie een aantal zich specifiek bezighouden met klimaatverandering en duurzaamheid. Ook zij dragen bij aan de conferentie in Glasgow.

Het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP) publiceert een rapport waaruit blijkt dat jongeren onder de 18 jaar klimaatverandering als een groter gevaar beschouwen dan volwassenen dat doen. Ook willen ze strengere maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan. De meest populaire klimaatmaatregelen onder jongeren zijn het beschermen van natuurgebieden, het gebruik van hernieuwbare energie en klimaatvriendelijke landbouw.

September 2021

Save the Children en de Vrije Universiteit Brussel laten in een onderzoek zien dat kinderen in hun toekomst een veel hogere kans hebben op het meemaken van weersextremen dan vorige generaties. Het hardst geraakt worden kinderen in landen met gemiddeld lage inkomens. Ingrijpende maatregelen kunnen de gevolgen minder maken. De studie is ook gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Science.

Augustus 2021

Unicef publiceert het rapport The climate crisis is a child rights crisis waaruit blijkt dat ongeveer een miljard kinderen een groot risico loopt door klimaatverandering. Nederland staat in de top 20 van landen met de grootste CO2-uitstoot per inwoner, maar scoort laag op het risico dat kinderen door klimaatverandering lopen, vooral in vergelijking met andere landen rond de evenaar.

Het IPCC brengt het nieuwe rapport Climate change 2021 naar buiten dat stelt dat de aarde door de CO2-uitstoot van de mens in rap tempo opwarmt, met een enorme klimaatverandering tot gevolg. Het NOS Jeugdjounaal besteedt er aandacht aan.