Online seksueel misbruik

Wat is online seksueel misbruik?

Online seksueel misbruik is seksueel misbruik via het internet. Kenmerkend voor seksueel misbruik is dat er een leeftijds- of machtsverschil bestaat tussen de pleger en het slachtoffer.  

Hoe vaak komt het voor?

Uit de slachtoffermonitor van de Nationaal Rapporteur Kindermishandeling en Seksueel Geweld tegen Kinderen komt naar voren dat bij jongeren 28,5% van de meiden en 9,3% van de jongens een vorm van online seksuele intimidatie meemaakt. Lees meer in de Slachtoffermonitor seksueel geweld tegen kinderen 2017-2021.

Wat is het verschil met seksueel grensoverschrijdend gedrag?

Het verschil tussen misbruik en seksueel grensoverschrijdend gedrag heeft voornamelijk te maken met de mate van strafbaarheid. Bij online seksueel grensoverschrijdend gedrag gaat iemand over de grenzen van de ander. Bij seksueel misbruik is er sprake van macht en controle over het slachtoffer. Daardoor is er sprake van ongelijkwaardigheid. Misbruik is altijd grensoverschrijdend gedrag, maar grensoverschrijdend gedrag is niet altijd misbruik.

Lees meer: 

Wanneer is seksueel grensoverschrijdend gedrag strafbaar?Van ongewenste sexting tot wraakporno: wat is online seksueel grensoverschrijdend gedrag?

Vormen van online seksueel misbruik

Online seksueel grensoverschrijdend gedrag

Online seksuele intimidatie of online seksueel grensoverschrijdend gedrag zijn verzameltermen voor alle manieren waarop een slachtoffer ongewenste of beledigende seksueel getinte berichten ontvangt. Of waarop iemand online op een ongepaste manier seksuele toenadering zoekt. 

Een aantal vormen staan beschreven op de pagina over online seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Online seksuele uitbuiting

Dit is een vorm van grensoverschrijdend gedrag, ook wel seksuele afpersing of sextortion genoemd, die vaak wordt gebruikt om mensen te ronselen voor uitbuiting en mensenhandel. Bij seksuele uitbuiting worden slachtoffer gedwongen om seksuele diensten te verlenen tegen betaling. Zij worden emotioneel afhankelijk gemaakt en uitgebuit voor prostitutie of andere illegale activiteiten.

Lees meer over seksuele uitbuiting.

Grooming of online kinderlokken

Grooming betekent dat iemand in het echte leven of online een slachtoffer benadert met seksueel misbruik als doel. De pleger doet zich online bijvoorbeeld voor als een kind of jongere en wint het vertrouwen van een slachtoffer. Vervolgens kan zowel on- als offline seksueel misbruik plaatsvinden. Meestal vinden deze gesprekken plaats op  meer gesloten platforms zoals Discord en VRChat. Maar ook bijvoorbeeld in Habbo Hotel.

Deze vorm van online seksueel misbruik kan ook plaatsvinden in de vorm van virtuele seksuele handelingen. Daarbij gebruikt de dader een avatar van een slachtoffer om seksuele handelingen mee te verrichten. Dit virtuele materiaal is een vorm van kinderporno.

Kinderpornografie

Dit is beeldmateriaal van een minderjarige die seksuele handelingen verricht. Het wordt vaak online gemaakt en verspreid of opgeslagen. Ook als een kind zich uitkleedt voor een webcam is het kinderporno. 

Beeldmateriaal van seksueel kindermisbruik is strafbaar. Dat geldt voor beeldmateriaal van echte kinderen, maar ook voor virtueel materiaal, zoals samengevoegde foto's. Seksueel beeldmateriaal van kinderen en ander misbruik van kinderen op internet kunnen gemeld worden bij het Expertisebureau Online Kindermisbruik.

Wat is de impact van online seksueel misbruik?

De gevolgen van online seksueel misbruik kunnen heel groot zijn. Dat kan dezelfde impact hebben als wanneer het misbruik fysiek zou hebben plaatsgevonden.

Op korte termijn hebben slachtoffers onder andere vaak last van paniek, angst, schaamte, schuld, eenzaamheid, verdriet en machteloosheid. Het meemaken van online seksueel misbruik kan, zeker op jonge leeftijd en in de adolescentie leiden tot een verstoorde romantische en seksuele ontwikkeling.

Op de website van WTFFF!? zijn ervaringsverhalen van vijf jongeren te vinden die vertellen wat zij online hebben meegemaakt. Ook is er meer informatie te vinden in het onderzoek Wat bepaalt de impact van online seksueel geweld van Kenniscentrum Rutgers.

Lees meer over de gevolgen en aanpak van seksueel misbruik.

Hoe weet je of een kind online seksueel misbruikt wordt?

Het is belangrijk om gevoelig te zijn voor signalen van online seksueel misbruik.

Gevoelens van schaamte en angst voor reacties van anderen bij het kind of de jongere zorgen vaak dat het moeilijk is om te signaleren. Maar een kind of jongere kan wel ander gedrag gaan vertonen door de angst, stress of schaamte die gepaard gaan met online seksueel misbruik. De volgende signalen kunnen wijzen op online seksueel misbruik.

• Het belangrijkste signaal is wanneer een kind vertelt wat er is gebeurd. Of in meer voorzichtige woorden aangeeft online contact te hebben met een vreemde.
• Slachtoffers hebben vaak last van angst, stress en schaamte. Vermijdt iemand het afspreken met vrienden bijvoorbeeld? Dan kan dat een signaal zijn.
• Bij slachtoffers is er ook vaak sprake van fysieke of mentale afwezigheid op school.
• Kinderen die offline risico lopen op seksueel misbruik, lopen hier online ook meer kans op.

Lees meer over beschermende en risicofactoren op de pagina over seksueel misbruik.

Wat kun je doen als een kind online seksueel misbruikt is?

Op de pagina Gevolgen en aanpak van seksueel misbruik kun je lezen wat je kunt doen.

Hoe je kunt reageren als je hoort dat iemand on- of offline seksueel misbruikt is, lees je op Slachtofferwijzer.nl.

Meer informatie

• Over wat je kunt doen als je te maken hebt gehad met online seksueel misbruik: Centrum Seksueel Geweld.
• Over hoe je zelf hulp kunt krijgen of hoe je iemand helpt die te maken heeft gehad met online seksueel misbruik: Slachtofferwijzer.nl.
• Over wat je als naaste kunt doen: platform WTFFFF?!
• Over de omvang, aard en aanpak van online seksueel geweld: Het fenomeen online seksueel geweld van het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving.