Wanneer is seksueel grensoverschrijdend gedrag strafbaar?

Soorten seksueel grensoverschrijdend gedrag

Wanneer iemand met ongewenst seksueel contact te maken heeft, spreken we van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Seksuele handelingen tegen de wil van een van de betrokkenen is seksueel geweld. Dit gaat om bijvoorbeeld verkrachting en aanranding. Seksueel geweld is strafbaar. Ook is er sprake van seksueel geweld als de persoon die het ondergaat niet in staat is het te weigeren, bijvoorbeeld wanneer iemand onder invloed is van drank of drugs.

Ook seksueel misbruik is strafbaar. Bij seksueel misbruik is er sprake van ongelijkwaardigheid. Bijvoorbeeld een volwassene met een kind of een leraar met een leerling. Een ongelijkwaardige relatie kan ook te maken hebben met een scheve machtsverhouding door groot verschil in intelligentie of populariteit.

Seksuele handelingen tussen volwassen en kinderen

Het is strafbaar om als volwassene seks te hebben met een kind van 12 jaar of jonger. Tussen de leeftijd van 12 en 16 jaar wordt er eerst naar de situatie gekeken. Bijvoorbeeld naar het leeftijdsverschil tussen de jongere en de volwassene. Vanaf 16 jaar is seks met een volwassene toegestaan wanneer er toestemming is van twee kanten.

Seksuele handelingen tussen kinderen

Seksuele handelingen tussen kinderen en jongeren onderling zijn over het algemeen niet strafbaar. Veel gedrag tussen kinderen en jongeren is onschuldig, maar er zijn omstandigheden waarin dit gedrag wordt gezien als ontucht. Ontucht betekent ook wel 'verboden seks'. In dit geval kijkt de rechter naar de relatie tussen jongeren vanaf 12 jaar en of er toestemming is gegeven voor de seksuele handelingen. De rechter kijkt dan naar de hele situatie, zoals de sociale en ethische normen en de bedoeling van de beschuldigde jongeren.

Nieuwe wet seksuele misdrijven

Op 1 juli 2024 is de Wet seksuele misdrijven ingegaan. Met deze nieuwe wet wil de overheid slachtoffers van seksuele misdrijven beter beschermen. De volgende handelingen zijn nu ook strafbaar:

• Seksueel contact hebben met iemand tegen diens wil. Iemand is strafbaar als diegene weet of had moeten weten dat de ander niet wil.
• Seksuele intimidatie, zowel offline als online.
• Volwassenen die seksueel getinte berichten sturen naar kinderen onder de 16 jaar , ook wel sexchatting genoemd.

Lees meer over de nieuwe wet: Aanpak seksuele misdrijven (Rijksoverheid)

Aangifte doen

Als iemand te maken heeft met seksueel grensoverschrijdend gedrag dat strafbaar is, kan diegene aangifte doen bij de politie. Het slachtoffer kan zelf bepalen of die aangifte wil doen. Sommigen doen dit niet, omdat ze niet weten of aangifte zin heeft of wat hen te wachten staat.

Via 0900-8844 ontvangen slachtoffers vrijblijvend advies van de zedenpolitie. Ook kan een slachtoffer terecht bij Centrum Seksueel Geweld (gratis en anoniem bellen via 0800-0188). Zij kijken samen met diegene welke hulp er nodig is.

Bij seks met kinderen jonger dan 16 jaar, of iemand die niet voor zichzelf kan beslissen, is er sprake van een klachtdelict. Dat betekent dat het Openbaar Ministerie (OM) de verdachte alleen kan vervolgen als er een klacht is ingediend. Een klacht kan worden ingediend door de minderjarige zelf, de ouders of wettelijke vertegenwoordigers, of de Raad voor de Kinderbescherming.

Benaming in Wetboek van Strafrecht

Seksueel grensoverschrijdend gedrag dat strafbaar is, wordt een zedendelict genoemd. Het Nederlandse Wetboek van Strafrecht spreekt niet in termen van grensoverschrijdend gedrag of seksueel misbruik, maar van 'aanranding van de eerbaarheid', 'verkrachting', 'seksueel binnendringen van het lichaam', en 'ontucht'.

Meer informatie

• Op de website van Centrum Seksueel Geweld vind je meer informatie over seksueel grensoverschrijdend gedrag voor kinderen, naasten en professionals. Ook kun je hier anoniem chatten of bellen met een hulpverlener.
• Voor een overzicht van het strafproces bij seksueel grensoverschrijdend gedrag en andere juridische vragen kun je contact opnemen met Slachtofferhulp Nederland.