Hoe kun je als leerkracht kansengelijkheid bevorderen in de klas?
Leerlingen met dezelfde talenten en capaciteiten krijgen niet altijd dezelfde kansen om zich te ontwikkelen. Als leerkracht speel je een belangrijke rol in het doorbreken van deze ongelijkheid. Wat kun je doen om al jouw leerlingen dezelfde kansen te geven?
Wees je bewust van je eigen vooroordelen
Vooroordelen zijn opvattingen of ideeën over mensen die bij een bepaalde groep horen. Dit worden ook wel stereotiepe beelden genoemd. Iedereen heeft onbewuste aannames over anderen, ook als dit niet je bedoeling is. Je weet vaak niet eens dat je vooroordelen hebt. Op school kun je door vooroordelen een lage verwachting hebben van sommige leerlingen. Uit onderzoek blijkt dat leerkrachten vaker lage verwachtingen hebben van leerlingen met een migratieachtergrond of met een ondersteuningsbehoefte zoals bij dyslexie. Om je bewust te zijn van je vooroordelen kun je, bijvoorbeeld met een collega, bespreken hoe je naar je leerlingen kijkt. De volgende tools kunnen hierbij helpen:
Reflectietool persoonlijke reflectie op verwachtingenActiviteitenblad: Wees je bewust van je verwachtingen van leerlingen
Geef les vanuit hoge verwachtingen: 3 tips
In de les maak je als leerkracht een inschatting van wat alle leerlingen aankunnen. Als je hoge verwachtingen hebt van alle leerlingen, ga je ervan uit dat alle leerlingen zich kunnen ontwikkelen en groeien. Dit heeft een positief effect op de leerlingen. Ze leren beter als zij voelen en ervaren dat er vertrouwen in hen is. Hieronder 3 tips voor lesgeven vanuit hoge verwachtingen:
1. Daag al je leerlingen uit in de hoeveelheid en moeilijkheid van de lesstof
Om alle leerlingen keuzes in leerervaringen en leeractiviteiten te bieden, kun je leerlingen in verschillende groepssamenstellingen laten werken. Hierbij is het belangrijk om te monitoren wat de groepssamenstelling doet voor de individuele leerling. Worden de leerlingen voldoende uitgedaagd of kunnen groepen beter aangepast worden?
Geef alle leerlingen de ruimte om na te denken over de vragen die je stelt en help hen om een antwoord te vinden. Er zijn verschillende manieren om alle leerlingen de kans te geven een antwoord te formuleren. Een bekende daarvan is het gebruik van wisbordjes zodat alle leerlingen tegelijkertijd een antwoord opschrijven en omhooghouden. Hiermee voorkom je dat leerlingen die wat langzamer tot een antwoord komen, of zich niet in de groep durven uitspreken, minder aan bod komen. Ook kun je goed volgen wat alle kinderen aan antwoorden formuleren en zie je in een oogopslag welke kinderen nog aandacht nodig hebben.
2. Geef inhoudelijke feedback, gericht op het leerproces van je leerlingen
Om leerlingen te helpen bij hun leerproces helpt het om in de feedback bij alle leerlingen aan te geven wat er al goed gaat, waar leerlingen nog verder aan kunnen werken en geef je tips of instructies hoe leerlingen verder kunnen komen.
3. Wees warm en vriendelijk naar alle leerlingen in je non-verbale contact
Hiermee straal je uit dat je van alle leerlingen hoge verwachtingen hebt. Het moment dat leerlingen de klas in komen is bijvoorbeeld een uitgelezen kans om in ieder geval even persoonlijk contact met alle leerlingen te maken.
Lees meer op de pagina Invloed van leerkrachtverwachtingen
Creëer een klimaat waarin leerlingen zich thuis voelen
Wanneer de klas een veilige omgeving is, kunnen leerlingen groeien in zelfvertrouwen en tot leren komen. Om te zorgen dat alle leerlingen zich thuis voelen op school is het belangrijk om als leerkracht oog te hebben voor de verschillende werelden van waar leerlingen op school komen. Leerlingen krijgen thuis misschien wel andere gewoonten, normen en waarden mee dan die op school. Werk daarom aan een klimaat van betrokkenheid, waarbij er actieve belangstelling is voor de leefwereld van alle leerlingen. Dit kan je bijvoorbeeld door aandacht te besteden aan culturele feestdagen of alle leerlingen een voor hen belangrijk voorwerp van thuis mee te laten nemen naar school en hierover in gesprek te gaan.
Lees meer op de pagina Wat is kansenongelijkheid in het onderwijs?
Bronnen
- Bakker, J., Denessen, E., Dennissen, M. & Oolbekkink-Marchand, H. (2013). Leraren en ouderbetrokkenheid. Een reviewstudie naar de effectiviteit van ouderbetrokkenheid en de rol die leraren daarbij kunnen vervullen. Nijmegen: Radboud Universiteit.
- Denessen, E. J. P. G. (2017). Verantwoord omgaan met verschillen: sociale-culturele achtergronden en differentiatie in het onderwijs (oratie). Leiden: Universiteit Leiden.
- Francis, B., Connolly, P., Archera, L., Hodgena, J., Mazenod, A., Pepper, D., Tereshchenkoa, A. (2017). Attainment grouping as self-fulfilling prophecy? A mixed methods exploration of self-confidence and set level among year 7 students. International Journal of Educational Research, 86, 96-108.
- Gentrup, S., Lorenz, G., Kristen, C., & Kogan, I. (2020). Self-fulfilling prophecies in the classroom: Teacher expectations, teacher feedback and student achievement. Learning and Instruction, 66, 101296.
- Harris, M. J., & Rosenthal, R. (1986). Four factors in the mediation of teacher expectancy effects. In R. S. Feldman (Ed.), The social psychology of education: Current research and theory (p. 91–114). Cambridge University Press.
- Hofer, S.I., Heine, J.H., Besharati, S., Yip, J., Reinhold, F., & Brummelman, E. (2024). Self-perceptions as mechanisms of achievement inequality: evidence across 70 countries. Science of Learning. 9(2).
- Hornstra, L., Weijers, D., van der Veen, I., & Peetsma, T. (2016). Motiverend lesgeven: Handleiding voor docenten.
- Koomen, H., Split, J., Roorda, D., Oort, F., & Thijs, J. (2014). Reviewstudie leraar-leerlingrelaties, schools leren van leerlingen en welbevinden van leraren (Nro.nl)
- Rubie‐Davies, C. M. (2014). Becoming a high expectation teacher. Routledge.
- Rubie-Davies, C. M., Meissel, K., Alansari, M., Watson, P., Flint, A., & McDonald, L. (2020). Achievement and beliefs outcomes of students with high and low expectation teachers. Social Psychology of Education, 23(5), 1173–1201.
- Van den Bergh, L., van Amerongen, M., Gunsch, R., Timmermans, M., & Timmermans, A. (2021). Leidraad: onderwijs vanuit hoge verwachtingen.
- Wang, S., Rubie-Davies, C. M., & Meissel, K. (2018). A systematic review of the teacher expectation literature over the past 30 years. Educational Research and Evaluation, 24(3–5), 124–179.
Lees ook
-
Het schooladvies en onderadvisering
Het schooladvies en onderadviseringLees meer over Het schooladvies en onderadviseringSommige leerlingen krijgen een lager advies dan ze aankunnen. Dit heet onderadvisering. Wat is het precies en hoe komt het tot stand?
Het schooladvies en onderadvisering -
Hoe kun je als professional onderadvisering tegengaan?
Hoe kun je als professional onderadvisering tegengaan?Voor wieProfessionalsLees meer over Hoe kun je als professional onderadvisering tegengaan?Onderadvisering belemmert de ontwikkeling en de kansen van leerlingen. Hoe kun je onderadvisering voorkomen en kansrijk adviseren?
Hoe kun je als professional onderadvisering tegengaan?
-
Wat is kansenongelijkheid in het onderwijs?
Wat is kansenongelijkheid in het onderwijs?Lees meer over Wat is kansenongelijkheid in het onderwijs?Kansenongelijkheid in het onderwijs betekent dat leerlingen met dezelfde talenten en capaciteiten niet dezelfde resultaten kunnen behalen in het onderwijs.
Wat is kansenongelijkheid in het onderwijs? -
Verwachtingen van de leerkracht, invloed op ontwikkelkansen en leerprestaties
Verwachtingen van de leerkracht, invloed op ontwikkelkansen en leerprestatiesLees meer over Verwachtingen van de leerkracht, invloed op ontwikkelkansen en leerprestatiesDe verwachtingen van leerkrachten hebben invloed op de ontwikkelkansen en leerprestaties van leerlingen. Wat zijn leerkrachtverwachtingen?
Verwachtingen van de leerkracht, invloed op ontwikkelkansen en leerprestaties
