Criminele uitbuiting

Hoeveel jongeren worden crimineel uitgebuit?

Volgens onderzoek van het Centrum Kinderhandel en Mensenhandel (CKM) zijn jaarlijks vermoedelijk duizenden jongeren slachtoffer van criminele uitbuiting. Dit is een schatting op basis van signalen van jeugdprofessionals. De schatting is een stuk hoger dan de officiële cijfers. Zo waren in de onderzochte periode 68 gevallen van criminele uitbuiting van minderjarigen bekend. Uit onderzoek van het CKM onder Rotterdamse middelbare scholen bleek dat 62 procent in de afgelopen twee jaar zorgen heeft gehad over criminele uitbuiting van leerlingen.

Hoewel de aandacht voor criminele uitbuiting de laatste jaren sterk is toegenomen, is het lastig om met zekerheid een aantal te noemen. Criminele uitbuiting blijft vaak onzichtbaar. De slachtoffers kunnen soms niet zelf om hulp vragen of durven dat niet. Slachtoffers kunnen hierdoor moeilijk uit de uitbuitingssituatie komen. Regelmatig komen ze voor het eerst in beeld als gevolg van het strafbare feit dat ze hebben gepleegd. Er zijn verschillende redenen waarom jongeren geen hulp kunnen of durven vragen:

• Ze hebben zelf niet door dat ze gedwongen worden en identificeren zichzelf hierdoor niet als slachtoffer.
• Ze zijn bang dat ze gestraft worden door de uitbuiter. Regelmatig is er bijvoorbeeld sprake van bedreiging, chantage of geweld.
• Ze zijn bang dat ze worden vervolgd voor het strafbare feit als ze om hulp vragen.

Er zijn verschillende risicofactoren voor criminele uitbuiting. Bijvoorbeeld schulden of verslavingsproblemen. Ook zijn jongeren met een licht verstandelijke beperking vatbaarder voor criminele uitbuiting.

Vormen van criminele uitbuiting

Jongeren worden op verschillende manieren uitgebuit. Enkele voorbeelden zijn:

• drugscriminaliteit, zoals het wegbrengen of verhandelen van drugs
• financiële delicten, zoals de bankrekening van een jongere gebruiken om geld wit te wassen of over te maken. Er wordt dan ook wel gesproken over katvangers of geldezels.
• diefstal
• producten moeten aanschaffen op afbetaling
• het gedwongen ronselen van anderen voor gedwongen prostitutie

In het onderzoek Kijken met andere Ogen van het CKM vind je de omvang per vorm van criminele uitbuiting.

Signalen van uitbuiting

Verschillende signalen kunnen duiden op criminele uitbuiting. Onthoud dat er bij één signaal niet altijd sprake hoeft te zijn van uitbuiting. Wel kunnen de signalen aanleiding zijn voor verder onderzoek.

Signalen waar je op kunt letten zijn:

• spijbelen of schooluitval
• iemand haalt de jongere op na school of in de pauze
• isoleren van vrienden of familie
• plotselinge verandering van gedrag

Een uitgebreider overzicht van mogelijke signalen vind je in de e-learning Buit voor professionals van NHVeilig en Fier. De e-learning biedt kennis over criminele en seksuele uitbuiting en legt uit wat je kunt doen als je signalen opvangt.

Zelf hulp nodig of zorgen om iemand anders?

Als je zelf hulp nodig hebt of je zorgen maakt om iemand anders, kun je op verschillende plekken terecht. Voor jongeren die te maken hebben met criminele uitbuiting is er het Platform Keerpunt, waar zij anoniem via een chat hulp kunnen vragen. Een uitgebreider overzicht van alle organisaties waar je als jongere terecht kunt staat bij Waar kan ik als jongere terecht voor hulp? Je kunt jongeren hier op wijzen of samen Platform Keerpunt benaderen.

Maak je je als jongere zorgen om iemand in je omgeving? Kijk dan op Wat moet ik doen als ik me zorgen maak over een vriend. 

Maak je je als ouder zorgen over je kind? Een overzicht van organisaties waar je terecht kunt, vind je op Waar kunnen mijn kind en ik terecht voor hulp. 

Is er sprake van acuut gevaar? Bel dan 112.

Meer informatie

• Voor professionals die werken met jongeren hebben NHVeilig en FIER de e-Learning BUIT ontwikkeld.
• In het onderzoeksrapport Kijken met andere ogen vind je de uitkomsten van een onderzoek onder eerstelijns professionals, met informatie over aard en omvang van uitbuiting, en ervaringsverhalen van professionals.
• Een onderzoek onder Rotterdamse basis- en middelbare scholen geeft inzicht in aard en omvang van criminele uitbuiting en bespreekt kansen en aandachtspunten voor scholen.
• In het onderzoeksrapport KNEL vertellen jongeren die te maken hadden met criminele uitbuiting over hun ervaringen.