'Kant-en-klare oplossing jeugdcriminaliteit bestaat niet'

De achtste aflevering van NJi-podcast De Jeugdkantine gaat over jeugdcriminaliteit. Mike Loef van het NJi luisterde mee. In dit interview vertelt hij meer over het duiden van jeugdcriminaliteitscijfers en waarom betrokkenheid van de omgeving belangrijk is voor het stoppen met crimineel gedrag.

In de media zijn steeds vaker berichten te lezen over de toename van geweld- en steekincidenten onder jongeren. En dat terwijl uit onderzoekscijfers blijkt dat de jeugdcriminaliteit daalt. Hoe kan dit? Mike Loef sluit zich aan bij wat Thimo van der Pol, onderzoeker jeugdcriminaliteit en therapeut, daarover zegt in de podcast. 'Namelijk dat het ertoe doet hoé je naar deze cijfers kijkt. Zoom je uit naar de afgelopen vijftien jaar, dan zie je een enorm positieve ontwikkeling wat betreft het dalen van jeugdcriminaliteit in brede zin. Maar pak je een specifieke periode van twee jaar of een bepaalde vorm van jeugdcriminaliteit, zoals cybercrime en geweld- en steekincidenten, dan geeft dat weer een ander beeld. Het is belangrijk om te onthouden dat jeugdcriminaliteit in die zin een verzamelterm is.'

Context van cijfers

'Belangrijk is om je ervan bewust te zijn dat de gegevens die worden verzameld over jeugdcriminaliteit vaak landelijke cijfers zijn. Cijfers in een bepaalde regio, gemeente of wijk kunnen daar flink van afwijken. Welke cijfers worden bijvoorbeeld in berichtgeving uitgelicht en in welke context? Zeker voor beleidsmakers is het relevant om cijfers aan te vullen met trends in de gemeente of regio. En om ook te kijken naar andere signalen of trends. Bijvoorbeeld van jongerenwerkers of andere mensen in de wijk. Wat zien zij aan ontwikkelingen?'

Heftige geweld- en steekincidenten

Volgens Thimo van der Pol is het niet gek dat er steeds meer geweld- en steekincidenten lijken te zijn. Loef: 'Uit onderzoek blijkt er tussen 2018 en 2021 inderdaad een lichte toename te zijn van ernstig geweld onder minderjarigen, hoewel dit aantal in 2021 nog steeds een stuk lager is dan bijvoorbeeld in 2010. Maar, zoals Van der Pol ook zegt, door de impact wordt er veel aandacht aan besteed. Daardoor kan het beeld ontstaan dat deze incidenten vaak voorkomen. Aandacht voor geweld- en steekincidenten is natuurlijk belangrijk. Zeker omdat het heftige incidenten zijn die op alle betrokkenen en de maatschappij een grote impact hebben.'

Tegelijkertijd vindt Loef het ook belangrijk een hoopvol perspectief te blijven geven. 'Bijvoorbeeld door ook stil te staan bij de positieve ontwikkelingen rondom jeugdcriminaliteit. Want wat doet het met jongeren en hun gevoel van veiligheid als we alleen maar stilstaan bij heftige incidenten? Uit onderzoek in Rotterdam rond messengeweld blijkt bijvoorbeeld dat jongeren een mes dragen omdat ze juist bang zijn dat andere jongeren een mes dragen. De berichtgeving kan dat beeld juist versterken, waardoor het gevoel van onveiligheid onder jongeren kan toenemen.'

Individuele verhaal

De redenen dat de jongeren daadwerkelijk in de jeugdcriminaliteit belanden, zijn divers. 'Zoals jeugdagent Wesley Jeffers en presentator Rida Deraoui allebei al zeiden in de podcast zijn er veel verschillende manieren waarop dat gebeurt. Dat kan te maken hebben met de thuissituatie van jongeren, maar ook met problemen in de wijk, op school en veel andere factoren. Vaak wordt juist gezocht naar één specifieke oorzaak, maar daarmee sla je het individuele verhaal van een jongere plat.'

Loef vervolgt: 'Een kant-en-klare oplossing bestaat daarom niet. Maatwerk is dus belangrijk en relevant. Precies zoals Jeffers zegt: probeer erachter komen waarom jongeren doen wat ze doen. Zoals het voorbeeld van Jeffers: Waarom heeft iemand een pistool in de auto liggen? En doe wat Thimo van der Pol adviseert: vraag de jongere wat die zélf denkt nodig te hebben om uit de criminaliteit te komen. En vraag ouders aan welke ondersteuning zij behoefte hebben om hun kind te helpen.'

Laagdrempelige manier

Het is voor een jongere niet makkelijk om een weg te vinden uit de criminaliteit, zeker bij bijvoorbeeld criminele uitbuiting. 'Daarom is het belangrijk dat ook mensen in de omgeving op een laagdrempelige manier contact zoeken zodra ze voelen dat de jongere gemotiveerd is diens verhaal te doen. Dat is een taak van iedereen, niet alleen van een politieagent of ouder, maar ook van een docent of een vriend. Door oprechte aandacht te geven, een open houding te hebben en nieuwsgierig te zijn, kun je een jongere dan hopelijk over de streep trekken om de stap te zetten en hulp te vragen.'

Luister naar de podcast