Wat kun je als jeugdbeschermer doen bij psychische kwetsbaarheid binnen een gezin?

Verdiep je in psychische kwetsbaarheid en OTS

Om je werk als jeugdbeschermer goed te kunnen doen, helpt het om je te verdiepen in gezinnen met psychische kwetsbaarheid. Zo blijkt uit onderzoek dat psychische kwetsbaarheid invloed heeft op de duur van ondertoezichtstelling (OTS). Kinderen met een psychische kwetsbaarheid staan langer onder toezicht dan kinderen zonder deze kwetsbaarheid. Vaak is dat langer dan twee jaar.

Psychische kwetsbaarheid kan het gevolg zijn van seksueel misbruik. Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat ook kinderen die slachtoffer zijn van seksueel misbruik langer onder toezicht staan. Bij deze kinderen komt het voor dat de thuissituatie door een OTS onvoldoende verandert, waardoor zij toch nog uit huis worden geplaatst.

Ook het meemaken van huiselijk geweld kan bij kinderen leiden tot psychische kwetsbaarheid. In het onderzoek komt een succesvol OTS-traject ter sprake bij kinderen die getuige zijn geweest van huiselijk geweld of waarvan de ouders zijn gescheiden. Het traject duurde korter dan twee jaar en de kinderen konden thuis blijven wonen. Het vermoeden is dat de ouders uit elkaar gaan als problemen zoals huiselijk geweld aan het licht komen. Daardoor stopt het geweld.

Meer informatie over psychische kwetsbaarheid bij kinderen en jongeren is te vinden op de website van het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie.

Probeer preventief te werken

Kinderen van ouders met een psychische kwetsbaarheid kunnen ingrijpende gevolgen ervaren. Vaak zijn dit gezinnen met meervoudige en complexe problemen waarbij meerdere professionals betrokken zijn. Ook kan de kwetsbaarheid samengaan met een licht verstandelijke beperking. De kans dat deze kinderen zelf ook een psychische kwetsbaarheid ontwikkelen is groter dan bij kinderen met ouders zonder deze kwetsbaarheid. Het is belangrijk om hiervoor aandacht te hebben als professional en preventief te werken als het mogelijk is.

Motiveer ouders met psychische kwetsbaarheid om hulp te zoeken

Binnen de jeugdbescherming wordt vaak ondersteuning ingezet voor de kinderen of de opvoeding. Vaak is het belangrijker dat de ouders hulp zoeken voor de eigen psychische kwetsbaarheid. Want deze kwetsbaarheid kan invloed hebben op de ontwikkeling van de kinderen. Als jeugdbeschermer kun je de ouders motiveren om GGZ-behandeling te volgen. Gebruik de verklarende analyse om de best passende hulp te bepalen. Als er sprake is van gedwongen hulpverlening is het niet altijd eenvoudig om ouders hiervoor te motiveren. Train jezelf daarom in motiverende gespreksvoering.

Betrek ouders bij urgente situaties

Als de veiligheid van het kind in het geding komt, moet er snel gehandeld worden. Hierbij blijken professionals de hulp niet altijd met de ouders af te stemmen. Terwijl die afstemming heel belangrijk is in deze situaties. Want ouders kennen het kind het beste. Zij kunnen goed meedenken over wat werkt om hun kind te helpen. Dit kun je ondervangen door in een veiligheidsplan te beschrijven hoe ouders betrokken kunnen worden bij een onveilige situatie. Bijvoorbeeld wie er dan als eerste gebeld of geappt wordt, en op welk telefoonnummer.

Vraag opvoedondersteuning aan

Opvoedondersteuning kan gericht zijn op de psychische kwetsbaarheid van de kinderen, of juist aansluiten bij de psychische kwetsbaarheid van de ouders. Bijvoorbeeld voor ouders met autisme of ADHD. Als de opvoedondersteuning goed aansluit bij de mogelijkheden van de ouders, zal deze effectiever zijn en daardoor meer rust geven in het gezin. Hierdoor kunnen ook de problemen in de opvoeding afnemen.

Werk traumasensitief

Bedenk dat de problemen in de opvoeding zeer waarschijnlijk voortkomen uit trauma van de ouders. Als je erkent dat het meemaken van trauma's niet makkelijk voor ze is geweest, kan dat helpen om de samenwerkingsrelatie te verstevigen. Hoe beter deze band, hoe meer je voor het gezin kunt bereiken.

Gebruik beeldverhalen

Voor kinderen bestaan beeldverhalen die uitleg geven over verschillende psychische kwetsbaarheden. Als jeugdbeschermer kun je deze aan het kind laten zien of samen bekijken. Zo geef je kinderen meer informatie over hun eigen kwetsbaarheden, of die van de ouders.