Werken met gezinsleden met een licht verstandelijke beperking

Als jeugdbeschermer werk je vaak met gezinnen waar een of meerdere gezinsleden een licht verstandelijke beperking (lvb) hebben. En die beperking kan samengaan met een psychische kwetsbaarheid of andere bijkomende problemen. In de samenwerking vraagt dit wat extra's van jou als jeugdbeschermer.

Vooroordelen over ouders met een lvb

Als een of beide ouders een licht verstandelijke beperking hebben, wordt soms gedacht dat zij onvoldoende opvoedvaardigheden bezitten. Maar vaak hebben juist andere problemen meer invloed op die vaardigheden. Bijvoorbeeld armoede of trauma's.

Ouders met een licht verstandelijke beperking vinden het vaak lastig om hulp te vragen, omdat de opvoedinformatie meestal niet op hen is afgestemd. Wanneer de angst om hulp te vragen zo groot is, kan dit als onvermogen van de ouder gezien worden. Met het risico dat het kind uit huis geplaatst wordt. Het is belangrijk om je als jeugdbeschermer bewust te zijn van deze vooroordelen. Het helpt deze ouders om goed naar hen te luisteren en te vragen naar wat zij nodig hebben in het ouderschap.

Meer informatie over kinderen, jongeren en volwassenen met een lvb is te vinden op de website van het Landelijk Kenniscentrum LVB.

Duur en succes OTS bij kinderen met een lvb

Uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam blijkt dat kinderen met een lvb die onder toezicht staan, deze maatregel langer opgelegd kregen dan kinderen zonder lvb. Vaak is dat langer dan twee jaar. De meeste ondertoezichtstellingen duren 1 tot 3 jaar. Ook komt het vaker voor dat deze kinderen onvoldoende zijn geholpen door een OTS, waardoor zij toch nog uit huis geplaatst worden.

Met hun onderzoek willen de onderzoekers kennis bevorderen over gezinnen die oververtegenwoordigd zijn binnen de kinderbescherming. Gezinsvoogden kunnen met deze kennis gespecialiseerde zorg bieden.

Wat kun jij als jeugdbeschermer doen bij lvb in een gezin?

Als jeugdbeschermer is het belangrijk om goed aan te sluiten bij het gezin. Gezinsleden met een lvb hebben vaak meer moeite met het begrijpen van taal omdat de taal- en spraakontwikkeling vertraagd kan zijn. Dat kan lastig zijn bij juridische processen en zittingen in de rechtbank. Voor hen kan het prettig zijn als je de informatie op een later moment kunt herhalen of als ze vragen kunnen stellen.

De William Schrikker Stichting heeft voor kinderen en ouders animaties die op een eenvoudige manier uitleg geven over bijvoorbeeld een OTS en voogdij. Deze animaties kan iedere jeugdbeschermer tijdens het werk gebruiken.

Naar de animaties

Als jeugdbeschermer kun je de kinderrechter informeren over het gezinslid met een lvb. Dit om  een eventuele zitting in de rechtbank beter te laten aansluiten. De Hogeschool Leiden ontwikkelde een handreiking voor kinderrechters:

Licht Verstandelijke Beperking en jeugdrecht: de kinderrechter

Bouhaj-Vrij, P. en Kaal, H. (2019). Licht Verstandelijke Beperking en jeugdrecht: de kinderrechter. Een handreiking voor de zittende magistratuur over de behandeling van zaken met jeugdigen en ouders met een LVB Leiden: Hogeschool Leiden. 

Verstandelijke beperking staat goed ouderschap niet in de weg (Vakbladvroeg.nl)

M. van Nieuwenhuijzen (2022). Kijk achter de schermen! Oratie voor de Leerstoel Licht verstandelijke beperking, ouderschap en jeugdbescherming. Terug te zien en te lezen via Expectjeugd.nl.

Sterenborg, T., van Nieuwenhuijzen, M., Wissink, I. B., Zijlstra, A., & Stams, G. J. J. M. (2023). Explaining risk factors for successful family supervision orders: families with intellectual disabilities in child protection in the Netherlands. Child maltreatment, DOI: 10775595231159665.

Foto Josine Holdorp