Hoe kun je beleid en inkoop beter met elkaar verbinden?

Contracteren

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het organiseren van verschillende vormen van hulp aan gezinnen. In de meeste gemeenten is er veel aandacht voor het contracteren. Dat komt omdat er veel kosten mee gemoeid zijn. Toch is het contracteren maar een beperkt onderdeel van het brede jeugdbeleid en van de invloed die de gemeente kan uitoefenen. Dat gaat ook over de visie, de gewenste maatschappelijke resultaten voor kinderen en jongeren, de toegang, het versterken van de sociale basis en de preventieve inzet.

Voor dit alles staat de gemeente deels zelf aan de lat, maar hebben ook andere partijen een rol. Contracteren is uiteindelijk het beginpunt en sluitstuk van de samenwerking met die partners. Lees meer over succesvol samenwerken tussen gemeenten en aanbieders op de pagina Succesvol samenwerken tussen gemeenten en zorgaanbieders.

Hoe verbind je beleid met de inkoop?

Om beleid en inkoop beter met elkaar te verbinden, doorloop je de volgende stappen. Als je dit samen met maatschappelijke partners doet, haal je er meer uit.

1. Krijg inzicht in hoe het gaat met kinderen en jongeren en formuleer een ambitie.
2. Vertaal de ambitie naar gewenste maatschappelijke resultaten: wat willen we voor kinderen en jongeren bereiken? Vaak worden dit de beleidsdoelen genoemd.
3. Bepaal welke voorzieningen en activiteiten helpen om deze resultaten te behalen. Denk hierbij ook aan preventief aanbod.

Het verbinden van het contracteren aan het beleid gaat in eerste instantie dus om het scherp krijgen van wat je wil bereiken. Vervolgens bedenk je met elkaar welke voorzieningen en activiteiten gezamenlijk kunnen helpen om deze resultaten te bereiken. Meer informatie over hoe je deze stappen zet, vind je in het Kwaliteitskompas.

Leidende principes

Een andere manier om het beleid en contracteren met elkaar te verbinden is door gebruik te maken van leidende principes. Dit zijn waarden die sturend zijn in de besluitvorming, en die je door de hele organisatie kunt doorvertalen naar structuren en processen. Als gemeente of regio kun je de leidende principes consequent doorvoeren in het beleid, en daarmee ook in de inkoop. Lees meer hierover in de publicatie Leidende principes geven richting aan het sociaal domein.

Onderlinge afstemming

Daarnaast kun je beleid aan de inkoop verbinden door de afzonderlijke elementen van jeugdbeleid goed op elkaar af te stemmen: visie, contracteren en bekostiging, toegang en uitvoering. Er is een continue wisselwerking tussen deze elementen, waardoor je ze in samenhang moet organiseren.

Zo heeft de keuze voor bekostiging implicaties voor het inrichten van de toegang. Door visie, toegang, inkoop en uitvoering in samenhang te bekijken, zie je de risico's en de kansen en kun je de optimale keuzes maken, met bijbehorende beheersmaatregelen. Lees meer over deze onderlinge afstemming in de publicatie Harmonie in het sociaal domein (VNG).

Sturingsinstrumenten bij inkoop

Een laatste manier om inkoop en beleid beter met elkaar te verbinden, is door te sturen op het behalen van de maatschappelijke resultaten. Bij inkoop kun je dat doen aan de hand van formele en informele sturingsinstrumenten. Hoe je deze instrumenten inzet, is afhankelijk van de visie in het beleid.

Formele sturingsinstrumenten

Formeel betekent hier dat je de afspraken om de resultaten te realiseren, vastlegt in contracten. Instrumenten die je hiervoor ter beschikking hebt, zijn het bekostigingsmodel (waar betaal je voor), de contractvorm (het soort contract dat wordt afgesloten), contract- en leveranciersmanagement (om te kijken of de taken volgens afspraak worden uitgevoerd) en toegang.

Bekijk de tool over hoe je als gemeente en zorgaanbieder een contractgesprek kunt omzetten naar een gesprek over kwaliteit.

Informele sturingsinstrumenten

Er is veel aandacht voor de formele instrumenten bij contracteren, maar informele instrumenten zijn even belangrijk. Informeel betekent dat je via samenwerking stuurt op het realiseren van de resultaten. Informele instrumenten zijn manieren van sturen die niet formeel afdwingbaar zijn. Die gaan over het goed inrichten van je samenwerking met partners in het jeugdveld, waarin je samen achter een duidelijke visie staat en er ruimte is om samen te leren. Een hoge kwaliteit van samenwerken kan zorgen voor minder administratie, hogere kwaliteit van de zorg en uiteindelijk lagere kosten. 

Regionale inkoop

Voor sommige vormen van hulp of zorg is het noodzakelijk om samen te werken met andere gemeenten in een regio. Bijvoorbeeld als deze zorg te weinig en op kleine schaal wordt ingezet, als de kosten hoog zijn of als de problematiek over de grenzen van de gemeente heen gaat. In dat geval kan het een uitdaging zijn om het lokale beleid te blijven verbinden met de inkoop die in de regio gebeurt. Het is daarom goed dat ook de regio een duidelijke visie opstelt, zoals beschreven in de Norm voor Opdrachtgeverschap.