Wat is nodig voor veilige hechting?

Het belang van een veilige hechting

Een veilige hechting is belangrijk voor de sociaal-emotionele ontwikkeling, de taalontwikkeling en de cognitieve ontwikkeling van het kind. De positieve gevolgen van een veilige hechting voor de ontwikkeling van kinderen zijn:

• zelfvertrouwen, doordat ze geleerd hebben dat ze kunnen rekenen op de steun van hun ouders of opvoeders
• veerkracht, ze kunnen flexibel reageren op problemen en spanningen en kunnen hun emoties tonen en reguleren
• ze kunnen verbanden leggen tussen hun eigen gedrag en het effect daarvan, doordat hun ouders sensitief reageren op het gedrag van hun kind
• doordat ze geleerd hebben dat ze kunnen vertrouwen op hun ouders, kunnen ze ook makkelijker relaties aangaan met anderen.

Lees ook over de gevolgen van een onveilige hechting

Hoe bevorder je een veilige hechting?

Om een veilige hechting te bevorderen is het belangrijk dat ouders of opvoeders aan een aantal voorwaarden voldoen:

Sensitief reageren

Sensitief reageren houdt in dat de ouder openstaat voor de signalen van het kind en daar passend op reageert. Hierdoor leert het kind dat de ouder beschikbaar is als veilige basis om de wereld te ontdekken én als veilige haven om nabijheid en troost te vinden.

Sensitief reageren vraagt van de ouder zoveel betrokkenheid bij het kind dat de ouder passend kan reageren op de signalen van het kind. Dat houdt in dat de ouder:

• reageert als het kind naar de ouder kijkt of toenadering zoekt
• een vriendelijke gezichtsuitdrukking heeft en naar het kind lacht
• praat tegen het kind en vertel wat het doet, bijvoorbeeld bij het aankleden, in bad doen of in bed leggen
• speelt met het kind en leuke dingen doet met het kind
• het kind positief benadert en het complimenten geeft.

Als professional kun je sensitief gedrag van ouders of opvoeders herkennen en bevorderen. Als ouders dit gedrag niet vertonen, kun je samen met hen werken aan de gehechtheidsrelatie.

Zorgen voor continuïteit

Continuïteit in de aanwezigheid van de gehechtheidspersoon is belangrijk om een veilige gehechtheidsrelatie te kunnen opbouwen. Kinderen kunnen zich aan een beperkt aantal volwassenen hechten. Het is belangrijk dat die volwassenen regelmatig dichtbij zijn en contact met het kind hebben. Zo kan het vertrouwen groeien. Het aantal primaire opvoeders dat voor het kind zorgt is bij voorkeur niet te groot en wisselt niet te vaak.

Mentaliseren

Mentaliseren betekent dat ouders of opvoeders gevoelens en gedachtes van het kind zien, herkennen en erkennen. Het gaat dus om het vermogen om zich in te leven in het kind, bijvoorbeeld als het kind net is gevallen en begint te huilen. Een ouder die kan mentaliseren, erkent dan dat het kind huilt omdat het is gevallen en reageert hier passend op.

Als professional kun je zien of een ouder kan mentaliseren aan het volgende gedrag:

• De ouder kijkt en luistert naar het kind.
• De ouder benoemt wat die ziet aan het gedrag van het kind.
• Het gedrag dat de ouder benoemt past bij de situatie. Wanneer het kind net is gevallen, zegt de ouder bijvoorbeeld: 'Je bent verdrietig omdat je gevallen bent, je hebt vast pijn.'

Je kunt als professional het mentaliseren van ouders bevorderen door hen het belang van dit gedrag uit te leggen en het eventueel met hen te oefenen.

Voor interventies om de hechting tussen ouders en kind te bevorderen kun je een kijkje nemen in de databank Effectieve jeugdinterventies.

Randvoorwaarden voor werken aan hechting

Wanneer er problemen zijn in het gezin die voor stress zorgen, bijvoorbeeld schulden, is het moeilijk om aan een veilige hechting te werken. Het is dan belangrijk om ook met die andere problemen aan de slag te gaan. Zolang er stress is in een gezin blijft het moeilijk voor ouders om sensitief te reageren, te zorgen voor continuïteit en te mentaliseren.