Alert zijn op hechtingsproblemen

Problemen met hechting inschatten

Het is belangrijk om erop te letten of kinderen zich op hun gemak voelen bij de personen aan wie zij gehecht zijn. Voelt het kind zich veilig bij de ouder of verzorger? Laat het kind zich troosten of helpen? Luistert het doorgaans naar deze volwassene? Hebben ze samen plezier?

Voor het inschatten van hechtingsproblemen kan het helpen om te weten wat risicofactoren en beschermende factoren zijn.

Risicofactoren voor hechtingsproblemen

De ontwikkeling van hechting tussen ouder of opvoeder en kind kan bemoeilijkt worden door verschillende risicofactoren:

• Kenmerken en gedrag van de ouder zoals onveilige hechting van de ouder zelf, psychische problemen of een licht verstandelijke beperking bij de ouder.

• Kenmerken en gedrag van het jonge kind zoals een moeilijk temperament, autisme of een verstandelijke beperking. Lees voor meer informatie de Handreiking Problematische gehechtheid bij jeugdigen met een lvb.

• Kenmerken van de gezins- en leefomstandigheden zoals een opstapeling van sociaal-economische risico's. Bijvoorbeeld armoede, slechte huisvesting en werkloosheid, mishandeling of verwaarlozing, veel wisselende opvoeders en adoptie na de eerste verjaardag.

Beschermende factoren

Beschermende factoren bij de ouders en in het gezin kunnen risicofactoren bij het kind vaak compenseren. Denk bijvoorbeeld aan een hoge mate van sensitiviteit van de ouders.

Een andere beschermende factor is het vermogen van ouders om te reflecteren en mentaliseren. Mentaliseren is het vermogen van ouders om zich in te leven in hun kind en te begrijpen dat het kind iets anders kan vinden en voelen dan zijzelf. Ook de aanwezigheid van veel sociale steun in het gezin is een beschermende factor.

Deze factoren kunnen compenseren voor risicofactoren als vroeggeboorte of een moeilijk temperament.

Ook bij het kind zelf kunnen beschermende factoren aanwezig zijn, zoals aan makkelijk temperament. Maar gunstige factoren bij het kind kunnen risicofactoren bij de ouders of verzorgers, zoals een lage sensitiviteit, niet compenseren.

Screening voor problematische gehechtheid

Bij een vermoeden van hechtingsproblemen kun je als professional een korte screening uitvoeren. Doe dit altijd samen met een gedragswetenschapper. In de werkkaarten van de Richtlijn Problematische gehechtheid staat hoe je samen met ouders en kinderen een screeningsgesprek kunt voeren en welke vragenlijsten je hiervoor kunt gebruiken.

Blijkt na de korte screening dat er aanwijzingen zijn voor hechtingsproblemen? Dan is uitgebreider onderzoek nodig door een specialist zoals een gz-psycholoog, een kinder- en jeugdpsycholoog NIP of een orthopedagoog-generalist.