Gevolgen van een goede of onveilige hechting

De hechtingsrelatie van kinderen met hun ouders of opvoeders is de basis voor hoe kinderen omgaan met de wereld en hoe zij zich verder ontwikkelen. Hoe veilige en onveilige hechting invloed hebben op de ontwikkeling en het gedrag van kinderen, lees je op deze pagina.

Wat zijn de gevolgen van een veilige hechting?

Een goede hechting met ouders of andere opvoeders in de eerste levensjaren is essentieel voor een voorspoedige sociaal-emotionele, taal- en cognitieve ontwikkeling van het kind.

Zelfvertrouwen

Kinderen die veilig gehecht zijn ontwikkelen meer zelfvertrouwen en voelen dat ze de moeite waard zijn. Ze weten dat ze kunnen rekenen op de steun van hun primaire opvoeders. Vanuit die veilige hechting kunnen kinderen zich ook hechten aan anderen en leren ze anderen te vertrouwen. Kinderen die goed zijn gehecht kunnen later meestal op een positieve manier omgaan met leeftijdgenoten en zijn in staat om hechte vriendschappen op te bouwen. 

Veerkracht

Een veilige hechting gaat samen met het ontstaan van veerkracht bij kinderen. Veerkracht ontstaat vanaf de geboorte door de verwachtingen die een kind ontwikkelt over de beschikbaarheid van anderen en de persoonlijke effectiviteit. Het kind ontwikkelt daardoor vertrouwen in anderen en in zichzelf. Veerkrachtige kinderen reageren flexibel op problemen en spanningen. Ze tonen hun emoties, maar zijn ook in staat om hun emoties onder controle te houden en zich aan te passen. Ze zijn creatief en volhardend in het vinden van oplossingen en krijgen over het algemeen veel waardering van leeftijdgenoten en volwassenen.

Cognitie en taal

Wanneer ouders positief reageren op de signalen van hun kinderen heeft dat invloed op hun cognitieve vaardigheden en taalvaardigheden. Door de manier waarop hun ouders reageren, leren kinderen verbanden te leggen tussen hun gedrag en het effect daarvan.

Door erkenning door ouders van de intenties, belevingswereld en mogelijkheden van het kind wordt het kind aangemoedigd om aan te geven hoe het zich voelt en wat het wilt, want er is garantie dat het hechtingsfiguur daarop reageert. Kinderen krijgen meer zelfvertrouwen en voelen zich vrij om de wereld te ontdekken en nieuwe dingen te proberen. Hierdoor verwerven ze kennis en leren ze vaardigheden.

Wat zijn de gevolgen van een onveilige hechting?

Een onveilige gehechtheidsrelatie is een risicofactor in de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Er zijn twee typen onveilige hechting: onveilig-vermijdend en onveilig-ambivalent. 

Onveilig-vermijdende hechting ontstaat doordat de opvoeder niet of niet adequaat reageert op de signalen van het kind. Het kind leert dat het niet bij de opvoeder terecht kan voor hulp, troost, complimentjes of emotionele steun. 

Een onveilig-ambivalente gehechtheid ontstaat doordat de opvoeder zo in eigen emoties opgaat dat die zich niet in kan leven in het kind, of de eigen emoties niet goed onder controle heeft. Daardoor is de opvoeder emotioneel minder beschikbaar en kan het kind niet voldoende troost bieden. 

Gedesorganiseerde hechting bestaat ook, waarbij het gedrag van een kind niet binnen één type hechting valt.

Gedragsproblemen en psychiatrische aandoeningen

Het hebben van een onveilige hechting of gedesorganiseerde hechting, vergroot het risico op gedragsproblemen en psychiatrische aandoeningen, zoals depressies, verslavingen, angststoornissen en eetproblemen. Zo komen angst en depressie iets vaker voor bij kinderen en jongeren met een onveilig-vermijdende hechtheidsrelatie.

Verder is gebleken uit een meta-analyse dat met name jongens die een gedesorganiseerde gehechtheidsrelatie hebben meer gedragsproblemen kunnen ontwikkelen.

Verminderde sociale vaardigheden

Een onveilige hechting heeft invloed op het empathisch vermogen en de sociale vaardigheden van kinderen. Ook zijn onveilig gehechte kinderen minder goed in het omgaan met hun emoties. Kinderen die niet geleerd hebben om rekening te houden met anderen, zich moeilijk kunnen inleven of geen contact durven te zoeken met anderen, ervaren problemen in hun sociale contacten.

Meer kans op kinderen met hechtingsproblemen

Kinderen met hechtingsproblemen hebben meer kans om later zelf kinderen te hebben met deze problemen. Mogelijk wordt er in de eerste periode van iemands leven haast onuitwisbaar ingeprent hoe mensen gewoonlijk met elkaar omgaan.

Bronnen
  • Fearon, R.P., M.J. Bakermans-Kranenburg, A. Lapsley en G. Roisman (2010), 'The significance of insecure attachment and disorganization in the development of children's externalizing behaviour: A meta-analytic study', in: 'Child Development', nummer 81, p.435-456.
  • Groh, A., Roisman, G., van IJzendoorn M., Bakermans-Kranenburg M, Fearon R. (2012). The significance of insecure and disorganized attachment for children's internalizing symptoms: a meta-analytic study. In: Child Development, jaargang 83, nummer 2, p. 591-610. Epub 2012 Jan 11.
  • Mesman, J. (2010). 'Oud geleerd, jong gedaan: Investeren in ouders bevordert onderwijskansen van kinderen'. Utrecht, Sardes.
  • O'Connor, E. en K. McCartney (2007), 'Attachment and cognitive skills: An investigation of mediating mechanisms', in: 'Journal of Applied Developmental Psychology', nummer 28, p. 458-476.
  • Rozendaal, F. van (2016), Domino-effect van onveilige hechting. In 'Kind Magazine', 16 december.
  • Schneider, B.H., L. Atkinson en C. Tardif (2001), 'Child-parent attachment and children's peer relations: A Quantitative review', in: 'Developmental Psychology', nummer 37, p.86-100.
  • IJzendoorn, M.H. van (2008), 'Opvoeding over de grens. Gehechtheid, trauma en veerkracht'. Amsterdam, Boom Academic.

Lees ook

Alle pagina's over hechting

Thibaut Coenegracht

Vragen? Neem contact op met:

Thibaut Coenegracht

medewerker inhoud
t.coenegracht [at] nji.nl