Welke alternatieven zijn er voor JeugdzorgPlus?

De huidige JeugdzorgPlus in Nederland wordt af- en omgebouwd. Hoe zorgen we voor een passend hulpaanbod en goed onderwijs voor kinderen en jongeren met ernstige en complexe problemen? Welke alternatieven zijn er voor een gesloten plaatsing?

Hulp op maat

Jongeren die nu geplaatst worden in JeugdzorgPlus vormen geen homogene groep. Hun hulpvragen en de oorzaken daarvan zijn verschillend. De situatie van de jongere is complex. Er spelen namelijk problemen op verschillende leefgebieden tegelijk. Daar past geen standaard zorgaanbod bij. Dat vraagt juist om een goede gezamenlijke analyse en oplossingen op maat.

Verklarend analyseren

In sommige situaties hebben jeugdprofessionals, jongeren en ouders het gevoel dat ze vastzitten en niets lijkt te helpen. Dan is het belangrijk om de tijd te nemen voor een gedeelde verklarende analyse. Daarin onderzoeken professionals, ouders en jongeren samen wat er aan de hand is, hoe de problemen zijn ontstaan en welke hulp wel en niet werkte. Zo zie je vaak beter waar het gezin staat. Misschien is er een patroon in de aanpak van professionals. En zijn er mogelijkheden om de jongere en het gezin beter te helpen bij het vinden van een duurzame oplossing die bij hen past.

Lees meer op de pagina's over Perspectief bij stagnatie.

Voorbeelden voor organiseren maatwerk

Er zijn initiatieven die kunnen helpen om maatwerk te organiseren:

  • Een regionaal expertise team (RET) kan helpen bij het organiseren van hulp op maat bij kinderen of jongeren en hun gezinnen met complexe problemen. Elke jeugdhulpregio in Nederland heeft een RET.
  • In Coalitie naar Thuis zoeken professionals met jongeren, hun ouders en de betrokken hulpverlener naar een plek waar de jongere langdurig en zo thuis mogelijk kan opgroeien. 

Het kiezen van een alternatief voor JeugdzorgPlus

De zorg voor deze doelgroep is een gedeelde opgave van de hele jeugdzorgketen. Er is ook niet één oplossing: elk kind heeft iets anders nodig. Intensieve ambulante hulp heeft de voorkeur. Dat kan alleen als jongeren thuis blijven wonen. Vaak moeten verschillende domeinen dan met elkaar samenwerken. Bijvoorbeeld jeugdhulp, onderwijs, GGZ, verslavingszorg en het netwerk van het gezin. Soms is het niet mogelijk om thuis te wonen. De voorkeur is dan dat jongeren in een open kleinschalige voorziening wonen in een zo thuis mogelijke leefomgeving

Gezinsgerichte hulp

Gezinsgerichte hulp zijn vormen van hulp waarbij voor de behandeling gekeken wordt naar de problemen die spelen bij het kind en de ouders, in het gezin als geheel en in het netwerk. Het zijn intensieve ambulante hulpvormen die eraan bijdragen dat kinderen en jongeren thuis kunnen blijven wonen. Of dat ze weer naar huis kunnen als ze ergens anders wonen. De hulp is voor het hele gezin en richt zich op meerdere gebieden. Denk aan huisvesting, financiën, onderwijs en gezondheid.

Ook ouders kunnen begeleiding of behandeling krijgen voor hun problemen. Bijvoorbeeld op psychisch gebied, bij schulden of bij verslaving. Jeugdzorg en volwassenenzorg moeten daarvoor de hulp goed op elkaar afstemmen, zowel inhoudelijk als de financiering, wachttijden en planning. Voorbeelden van gezinsgerichte hulp zijn Intensieve Ambulante Gezinsinterventie, Multisysteem Therapie, Families First en Multidimensionele familietherapie.

School2Care

School2Care is bedoeld voor jongeren van 12 tot 18 jaar met ingewikkelde problemen die niet of nauwelijks meer naar school gaan. Zij blijven thuis wonen en volgen bij School2Care van 8.00 tot 20.00 uur een programma met een combinatie van onderwijs, jeugdzorg en vrijetijdsbesteding. Door deze hulp kunnen ze op een positieve manier meedoen aan de samenleving. Bijvoorbeeld via een opleiding, stage of baan. School2Care kan worden ingezet om een uithuisplaatsing naar JeugdzorgPlus te voorkomen.

Kleinschalig verblijf

Kan een jongere echt niet thuis blijven wonen? In een kleinschalig verblijf krijgen vier tot zes kinderen en jongeren begeleiding van een klein team van pedagogisch medewerkers. Er zijn diverse vormen van kleinschalig verblijf in ontwikkeling voor verschillende doelgroepen. Jongeren kunnen hier onvoorwaardelijk wonen en krijgen er de hulp en behandeling die zij nodig hebben. Ze hoeven daarvoor dus niet naar een andere plek.

Ze kunnen een leven leiden dat zoveel mogelijk lijkt op dat van hun leeftijdgenoten. Ze houden contact met vrienden en familie, zitten op een sportclub, gaan in de buurt naar school en hebben hobby's of bijbaantjes. Door de kleinschaligheid is er meer persoonlijk contact met de begeleiders. Dat zorgt voor een veilige en positieve sfeer op de groep en meer rust en continuïteit. Dit vergroot de kans op een doorlopende schoolloopbaan en op het behoud of herstel van de relatie met ouders, vrienden en bekenden.

Gezinshuis-Plus

Een gezinshuis is een vorm van kleinschalig verblijf waarin één of twee gezinshuisouders werken die veel ervaring hebben met het opvoeden en begeleiden van kinderen die veel hebben meegemaakt. In een Gezinshuis-Plus wonen kinderen en jongeren die extra specialistische zorg nodig hebben. Bijvoorbeeld voor een eetstoornis, traumaverwerking of het verminderen van agressie. De gezinshuisouders krijgen ondersteuning van een team van ambulante hulpverleners, een gedragswetenschapper en andere professionals. Ook kan een kind of jongere vanuit het gezinshuis ambulante behandeling of therapie volgen.

Welke voorbeelden van alternatieven voor JeugdzorgPlus heb jij?

Het Nederlands Jeugdinstituut verzamelt praktijkvoorbeelden van alternatieve manieren om hulp te bieden aan jongeren met ernstige en complexe problemen. Ken jij een voorbeeld van hulp die op een andere manier georganiseerd wordt? Wat werkt daarin? En met wie werk je daarvoor samen? Laat ons dit weten via dit formulier.

We verzamelen deze praktijkvoorbeelden om te leren wat werkt en daarmee anderen te inspireren tot het organiseren van passende hulp als alternatief voor JeugdzorgPlus.

Anne Addink