Jongeren met suïcidaal gedrag helpen

Wat helpt tegen suïcidale gedachten?

Je kunt als professional verschillende dingen doen om suïcidale gedachten of gevoelens te laten afnemen.

Werk aan een vertrouwensband

Zorg dat je als jeugdprofessional een goede band hebt met de jongeren en dat zij je vertrouwen. Als die band sterk is, kunnen jullie makkelijker praten over suïcidaliteit. Dat komt doordat ze zich dan veiliger voelen om erover te durven praten.

Praat over suïcidale gedachten

Er zelf over beginnen werkt preventief. Jongeren willen dat jeugdprofessionals vaker het gesprek openen over suïcidaliteit. Doe dat zonder te oordelen. Zie je dat een jongere zich meer terugtrekt in je gezinshuis of op de groep, er vaak moe uitziet en in zichzelf gekeerd is? Vraag op een rustig moment of degene misschien nadenkt over zelfdoding. Stel de volgende vragen:

• Denk je weleens dat je niet meer wilt leven?
• Hoe is het voor je om aan zelfdoding te denken?
• Hoe sterk zijn je gedachten over zelfdoding?
• Heb je al concrete plannen?
• Heb je het met anderen over deze gedachten gehad?
• Hoe kan ik je helpen?

De VraagMaar-app kan je hierbij helpen.

Werk traumasensitief

Zorg dat je aandacht hebt voor de trauma's die de suïcidaliteit van de jongere kunnen veroorzaken. Stel bijvoorbeeld de vraag: 'Wat is er allemaal met jou gebeurd waardoor je zo wanhopig bent?' Help ook bij het organiseren van traumabehandeling voor de jongere.

Zorg voor een positieve, open en veilige leefomgeving

Een fijn leefklimaat heeft een positief effect op de mentale gezondheid van jongeren. Dit kan ervoor zorgen dat jongeren geen tot minder suïcidale gedachten krijgen of suïcidepogingen doen.

Werk samen met ouders en betrek de omgeving

Het kan voor jongeren fijn zijn als een familielid langskomt of blijft logeren op de groep of in het gezinshuis als zij aangeven zich suïcidaal te voelen. Bespreek ook wat ouders zelf nodig hebben. Een ouderbehandeling kan een mogelijkheid zijn om via de ouders de jongeren te helpen, hen in beweging te krijgen en het contact te versterken.

Plaats jongeren die suïcidaal zijn niet over

Probeer een jongere op één woonplek te houden. Plaats een jongere die suïcidaal is dus niet over. In overgangssituaties zijn jongeren namelijk extra kwetsbaar. Een High Intensive Care (HIC) afdeling is alleen een oplossing als een jongere in een crisis gemotiveerd is om een behandeling te volgen. Wees je ervan bewust dat dit een tijdelijke en kortdurende ggz-behandelplek is en geen woonplek.

Het beste is om gespecialiseerde ggz-hulpverlening naar de woonplek te halen. Inventariseer daarom wat mogelijk is om deze behandelingen de woonplek te laten plaatsvinden. Bijvoorbeeld via F-ACT jeugd: intensieve hulp in de eigen omgeving.

Afzonderen helpt niet tegen suïcidegedachten

Realiseer je dat afzonderen niet helpt tegen suïcide gedachten. Jongeren die uit bescherming tegen zichzelf afgezonderd worden, ervaren dit vaak eerder als straf dan als bescherming. Depressieve en suïcidale gevoelens worden in een afzonderingsruimte in veel gevallen juist erger. Je kunt diegene beter helpen door bij de jongere te blijven en ernaast te gaan zitten.

Hulpmiddelen rondom suïcidaliteit bespreken

Handelingsverlegenheid komt vaak voor. Het is ook een moeilijk onderwerp. Je wilt voorkomen dat jongeren zichzelf pijn doen of erger, maar dat is moeilijk als ze niet over hun gedachten praten. Er zijn hulpmiddelen om dit te signaleren en om te weten wat je kunt doen als je wel van die gedachten afweet:

• Gebruik praatplaten of de werkkaart van de ggz om het gesprek aan te gaan.
• Volg een training suïcidepreventie voor meer zelfvertrouwen, kennis en vaardigheden in het omgaan met suïcidaal gedrag.
• Gebruik de Leidraad suïcidepreventie bij jongeren en en de Handreiking suïcidepreventie bij jongeren met persisterende suïcidaliteit om te weten wat je kunt doen in verschillende situaties.

Jongeren met een licht verstandelijke beperking helpen

Jongeren met een licht verstandelijke beperking (lvb) zijn extra gevoelig voor suïcidale gedachten en suïcidaal gedrag. Het is belangrijk om te weten hoe je aansluiting vindt en communiceert met deze jongeren. Dan kun je dezelfde tips gebruiken voor jongeren zonder en met een lvb. De factsheet Suïcidaliteit en Licht Verstandelijke Beperking helpt bij het ondersteunen van jongeren met een lvb die suïcidale gedachten hebben. Gebruik ook de Handreiking suïcidepreventie bij jongeren met een LVB om deze jongeren te ondersteunen.

Zelf advies vragen bij zorgen over jongere

Jij kunt ook terecht bij 113 zelfmoordpreventie. Bijvoorbeeld omdat je je zorgen maakt over een jongere en advies nodig hebt. Hiervoor heeft 113 een 'collegiale overleglijn', waarop psychologen op werkdagen tussen 10.00 en 16.00 uur bereikbaar zijn: 020 - 311 38 88.

Meer informatie

Als een jongere aan zelfdoding denktLuister de podcast over acute suïcidaliteit en zelfdoding onder jongerenLuister de podcast over hoe je in gesprek kunt gaan met suïcidale jongerenBekijk de video over suïcidaliteit in de jeugdzorgplusBekijk de korte film Stil gevechtToolkit suïcidepreventie van 113VraagMaar: online training suïcidepreventieTraining herstelt verbinding tussen ouders en jongeren bij suïcidaliteit