Een licht verstandelijke beperking herkennen

Wat is een licht verstandelijke beperking?

Bij mensen die op lvb-niveau functioneren spelen drie onderdelen een rol:

• Cognitieve vaardigheden: het IQ ligt tussen 50 en 85, waarbij tussen 70 en 85 ook sprake is van bijkomende problemen.
• Adaptieve vaardigheden: het sociaal aanpassingsvermogen. Mensen kunnen dan minder goed zijn in:
  • Conceptuele vaardigheden zoals rekenen, schrijven, lezen, en taal en tijd begrijpen.
  • Sociale vaardigheden zoals conflicten voorkomen of oplossen en duidelijk maken wat je wilt of voelt.
  • Praktische vaardigheden zoals reizen met het openbaar vervoer.
• Het is een ontwikkelingsstoornis. Let wel op: door stress en trauma's kunnen mensen soms tijdelijk op het niveau van een lichte verstandelijke beperking functioneren. Zodra ze minder of geen stress meer hebben en trauma's verwerkt worden, kunnen de beperkingen ook verdwijnen.

Licht verstandelijke beperking soms niet gezien

Rond de 1,1 miljoen Nederlanders hebben een licht verstandelijke beperking. Deze wordt vaak niet op tijd herkend. Je merkt niet altijd meteen dat kinderen en jongeren een lvb hebben. Soms verbergen ze de kenmerken van hun beperking. In een gesprek gebruiken ze bijvoorbeeld woorden die ze zelf niet begrijpen of ze nemen hulpverleningsbegrippen over.

Belangrijk om licht verstandelijke beperking te herkennen

Veel kinderen en jongeren met een lvb worden overvraagd op school, in hun werk of in hun vrije tijd. Ze lopen vaak op hun tenen om zich staande te houden. Ze kunnen dan gefrustreerd raken, het gevoel hebben dat ze falen of negatief naar zichzelf kijken. Dit zorgt soms voor emotionele en gedragsproblemen, zoals snel boos worden of zichzelf juist terugtrekken. En die problemen vergroten de kans op spijbelen, schooluitval en werkloosheid. Door zulke problemen kunnen ze niet goed meedoen in de samenleving. Hulp die geen rekening houdt met hun beperking werkt niet en zorgt dat ze weer een nieuwe vervelende ervaring hebben. Voor passende hulp moet je een lvb herkennen.

Hoe herken ik een licht verstandelijke beperking?

Let voor het herkennen van een lvb op of iemand moeite heeft met:

• lezen en schrijven
• klokkijken
• emoties herkennen en reguleren
• informatie verwerken
• geld beheren. Iemand koopt bijvoorbeeld impulsief spullen of gaat in op aanbiedingen terwijl die krap zit
• huiswerk of klusjes in huis plannen
• vrienden maken

Iemand met een licht verstandelijke beperking heeft meerdere kenmerken. Denk je dat een lvb een rol speelt? Neem contact op met een diagnosticus die dit vervolgens onderzoekt.

Pas op met het label lvb

Je moet de hulp aanpassen als iemand een licht verstandelijke beperking heeft. Wees wel voorzichtig met het geven van dit label. Met de juiste hulp kunnen kinderen zich nog ontwikkelen en het lvb-niveau ontgroeien. Dat zijn vooral kinderen die zich niet goed ontwikkelden door te weinig sociale contacten, een stressvolle thuissituatie of traumatische ervaringen. Veel anderen met een lvb hebben langer hulp nodig. Voor hen is het juist fijn als hun beperking erkend wordt. Stel deze daarom met goed onderzoek vast.

Meer informatie

Je ziet het niet, dus leer het zien! (Landelijk Kenniscentrum LVB)Handreiking (vroeg)signalering van een Licht verstandelijke beperking (LVB) en zwakbegaafdheid (Landelijk Kenniscentrum LVB)Toolkit Blik op LVB (Landelijk Kenniscentrum LVB)E-learning voor herkennen (Landelijk Kenniscentrum LVB)