Gaat het goed met mijn puber?

Op weg naar volwassenheid

Vanaf de puberteit verandert er veel in het leven van jongeren:

• Lichamelijke groei: hun lijf krijgt snel andere maten en mannelijke of vrouwelijke kenmerken, ze voelen zich aangetrokken tot anderen, worden verliefd en soms ook seksueel actief.
• Identiteit: ze denken na over wie ze zijn, wie ze willen worden en hoe anderen hen zien en over hen denken.
• Sociale contacten: ze zoeken contact met andere jongeren die van dezelfde dingen houden of dezelfde behoefte hebben aan iets nieuws, ze gaan uit en maken nieuwe vrienden, maar komen ook mensen tegen met wie het niet klikt.
• Zelfstandigheid: ze gaan steeds meer de wereld ontdekken, komen in aanraking met andere mensen en gewoontes dan ze thuis gewend zijn en gaan experimenteren.
• Verantwoordelijkheid: ze willen meer zorgen voor hun eigen geld, kleren en andere spullen, maar ook voor familie en vrienden, en misschien ook voor het organiseren van activiteiten.

Een hobbelige weg

Jongeren zijn bezig te ontdekken wat ze belangrijk vinden en waar hun grenzen liggen. Dat is een hobbelige weg, met af en toe een onverwachte helling en een paar flinke kuilen. Daar gaan ze vaak anders mee om dan kinderen of volwassenen:

• Jongeren willen veel, maar weten nog niet precies hoe ze hun doelen kunnen halen. Soms lukt het, maar soms ook niet. Daardoor hebben jongeren op emotioneel gebied veel pieken en dalen. Het ene moment zijn ze blij en opgewekt, het andere moment boos of verdrietig. Dat is normaal. En het is ook logisch dat je als ouder hun emoties niet altijd kunt volgen.
• In hun drang om zelfstandiger te worden, nemen jongeren risico's. Bijvoorbeeld met nieuwe vriendschappen of met geld, alcohol of drugs. Ze kunnen de gevolgen van hun eigen gedrag nog niet altijd goed overzien. Om hun eigen grenzen te leren kennen gaan ze daar soms overheen. Als ze daardoor in de problemen komen, schamen ze zich vaak en vertellen ze dat niet altijd aan hun ouders. Ze zoeken liever samen met vrienden een oplossing. Ook dat is normaal.
• Zolang je kind nog thuis woont, heb je in principe dagelijks contact als gezin. Een jongere krijgt steeds meer contacten in de buitenwereld, maar vindt het ook fijn om daarvan thuis bij te komen. Als je als ouder voor 'een warm nest' zorgt, maak je het voor je kind makkelijker om te vertellen wat het meemaakt en waar het mee zit.  

Wil je meer weten over wat je in de ontwikkeling van een kind kunt verwachten? Kijk dan bij Wat is belangrijk bij opvoeden en Vragen en antwoorden over opvoeden.

Informatie voor als je meer wilt weten over:

• Alcohol: Tips voor een goed gesprek over alcohol met je kind of stel een vraag via Alcoholinfo.nl
• Roken: Wat je kunt doen als je vermoedt dat een kind rookt
• Drugs: Opvoedtips drugs of stel een vraag via Drugsinfo.nl
• Gamen: Tips voor ouders of stel een vraag via Gameninfo.nl

Wat heeft je kind nodig? 

Voor jongeren is het belangrijk om zich gezien, gehoord en begrepen te voelen. Daarvoor hoef je niet alleen als ouder beschikbaar en bereikbaar te zijn. Ook andere belangrijke volwassenen of medeopvoeders kunnen daar een bijdrage aan leveren.

Jongeren moeten leren omgaan met de  idealen die ze in onze samenleving voorgeschoteld krijgen voor hun uiterlijk en hun prestaties. Vooral in de sociale media lijkt het wel of iedereen altijd succes heeft. Alsof tegenvallers en fouten ook niet gewoon bij het leven horen. Jongeren kunnen daar last van hebben, maar ook leren daar goed mee om te gaan. Hoe ze dat doen, kan per persoon verschillen. Alle jongeren hebben veerkracht nodig om een normale portie tegenslag en teleurstelling te kunnen verwerken. Die veerkracht ontwikkelen ze als ze thuis een stabiele basis hebben. Ze vergroten hun veerkracht ook door met leeftijdgenoten en volwassenen op school, in hun werk of in hun vrije tijd ervaringen op te doen met het dragen van verantwoordelijkheid en daarover met elkaar te praten. Zo bouwen ze aan een stevig fundament waarmee ze  het leven aankunnen.

Voor jongeren blijft de verbinding met het gezin belangrijk, ook al gaan ze steeds meer hun eigen gang. Als ouder houdt je die verbinding onder andere in stand door samen leuke dingen te doen. Dat zorgt niet alleen voor een gevoel van verbondenheid, maar ook voor ontspanning, creativiteit en de mogelijkheid om nieuwe dingen te leren. Kijk voor tips op Hoe zorg je voor een fijne sfeer in het gezin en Iets leuks doen met het gezin.

Jongeren krijgen veel informatie, ideeën en contacten via sociale media. Wil je kunnen volgen wat je kind online allemaal meemaakt? Praat dan met je kind over het veilig en gezond leren omgaan met media, bijvoorbeeld apps, websites, games, tv en films. Probeer op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen op het gebied van online pesten, gamen, gokken of nepnieuws. Vraag je kind naar de ervaringen die het daarmee opdoet en hoe dat voelt. Op tijd dingen bespreken kan veel problemen voorkomen. Kijk voor tips bij Mediaopvoeding en Tips voor ouders over gamen op.

Wat als mijn kind niet goed in zijn vel zit?

De meeste jongeren in Nederland vinden zichzelf gelukkig, blijkt uit onderzoek. Tegelijkertijd is ook bekend dat een flink deel van de jongeren tijdelijk of langdurig psychische problemen heeft. Daar kunnen een aantal oorzaken voor zijn:

• Jongeren hebben steeds meer last van prestatiedruk, vooral op school maar ook in hun vrije tijd, bijvoorbeeld in de sport. Ze moeten voortdurend toetsen en examens doen en hoge scores halen met het idee dat ze daardoor meer succes krijgen in hun leven. Lees meer bij Omgaan met prestatiedruk.
• Jongeren die onzeker of angstig zijn, raken sneller in de put als hen iets niet lukt of tegenvalt.
• Jongeren verdiepen zich vaak in grote wereldproblemen zoals klimaatverandering, ernstige ziekten en oorlogen en maken zich daar zorgen over. Het gevoel dat ze daar niets aan kunnen doen, kan hen boos, bang of depressief maken. Lees meer bij Klimaatverandering.
• Hoe het thuis allemaal gaat heeft ook invloed op hoe jongeren zich voelen. Ruzies, echtscheiding, ernstige ziekte, schulden, werkeloosheid, een slechte huis of problemen in de buurt hebben direct effect op hoe jongeren in hun vel zitten.

Als ouder hoef je niet meteen te schrikken als je kind af en toe met zichzelf in de knoop zit, vooral vanaf de puberteit. Je weet vast nog wel hoe je zelf op die leeftijd was.

• Door te praten over wisselende gevoelens en te zorgen voor ontspanning en leuke ervaringen help je je kind door moeilijke periodes heen.
• Spoor je kind aan om meer met leeftijdgenoten op te trekken en samen leuke ervaringen op te doen. Dat zorgt voor onderlinge herkenning en stimuleert jongeren om hun eigen manieren te ontwikkelen om met hun emoties om te gaan.
• Probeer samen met je kind en andere volwassenen die belangrijk voor je kind zijn te ontdekken wat er aan de hand is en te bedenken hoe jullie samen de situatie van de jongere kunnen helpen verbeteren.

Kijk naar wat er verandert in het gedrag van je kind. En als je je daar zorgen over maakt kun je je meer lezen over dat gedrag en de mogelijkheden voor hulp, bijvoorbeeld over:

• Alcoholgebruik: Tips voor een goed gesprek over alcohol met je kind of stel een vraag via Alcoholinfo.nl
• Roken: Wat je kunt doen als je vermoedt dat een kind rookt
• Drugs: Opvoedtips drugs of stel een vraag via Drugsinfo.nl
• Gamen: Tips voor ouders of  stel een vraag via Gameninfo.nl

Wat als mijn kind echt een psychisch probleem heeft?

Heb je geprobeerd met je kind te praten over hoe het zich voelt, maar heeft dat niet geholpen? Raakt het alleen maar verder in de put? Blijf je  jezelf zorgen maken? Zoek dan hulp via je huisarts, de mentor van je kind op school of het wijkteam.

Bij wie je het beste hulp kunt zoeken, hangt af van waar je kind mee zit. Daarom kan het helpen om dit eerst samen met een hulpverlener beter in kaart te brengen. Door erover te praten kom je erachter wat je kind nodig heeft.