De definitie van seksueel grensoverschrijdend gedrag

Voorbeelden

Voorbeelden van seksueel grensoverschrijdend gedrag zijn:

• Ongewenste aanrakingen 
• Zoenen tegen iemands wil 
• Aanranding  
• Verkrachting 
• Seksueel getinte appjes 
• Tegen de wil van iemand doorsturen van seksueel getint beeldmateriaal zoals een dickpic
• Straatintimidatie
• Het chanteren met seksueel getint beeldmateriaal 

Wanneer is iets seksueel grensoverschrijdend gedrag?

Er zijn drie criteria voor gezond seksueel gedrag. Als aan één of meer criteria niet wordt voldaan, is er sprake van seksueel grensoverschrijdend gedrag:

Vrijwilligheid

Als het gedrag niet voor alle betrokkenen vrijwillig is vertoond of ondergaan, is er sprake van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van dwang of drang, sociale druk of een straf of beloning. Bij gebrek aan vrijwilligheid kan gesproken worden van seksueel geweld.

Wederzijdse toestemming

Als er geen duidelijke wederzijdse toestemming, oftewel consent, is bij seksueel gedrag kan het grensoverschrijdend zijn. Bij onduidelijkheid over de toestemming blijft het in een grijs gebied. Daarom is expliciet toestemming vragen belangrijk. 

Gelijkwaardige relatie

Als de betrokkenen een ongelijkwaardige relatie hebben, kan er sprake zijn van machtsverschil. Dat kan ervoor zorgen dat het slachtoffer zich gedwongen voelt mee te gaan met de seksuele handelingen en er niets van durft te zeggen. Bij gebrek aan een gelijkwaardige relatie kan ook gesproken worden van seksueel misbruik.

Hoe vaak komt het voor?

44 Procent van de meisjes en 17 procent van de jongens heeft seksueel grensoverschrijdend gedrag meegemaakt. Seksueel geweld komt voor bij 14 procent van de meisjes en 3 procent van de jongens tussen 12 en 25 jaar. Naarmate jongeren ouder zijn, hebben ze vaker seksuele grensoverschrijding meegemaakt.

Sommige groepen zijn kwetsbaarder om in aanraking te komen met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dat kan te maken hebben met heersende normen en waarden of moeite hebben met sociale en emotionele vaardigheden. Kijk voor meer cijfers over seksueel grensoverschrijdend gedrag op de website van loketgezondleven.nl.

Gevolgen

Seksueel grensoverschrijdend gedrag kan negatieve gevolgen hebben voor de lichamelijke en mentale gezondheid. Mentale gevolgen zijn depressieve klachten, angsten, schuld en schaamte, relatieproblemen en isolement. Lichamelijke gevolgen zijn lichamelijk letsel, een zwangerschap of een soa.

Victim blaming speelt een belangrijke rol in de gevolgen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Slachtoffers krijgen vaak te maken met beschuldigende opmerkingen, waardoor ze schuld en schaamte voelen. Dit is soms zelfs schadelijker dan het seksueel grensoverschrijdend gedrag zelf.

Strafbaarheid

Strafbaar seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt ook wel een zedendelict genoemd. Seksueel geweld en seksueel misbruik zijn strafbaar. Lees er meer over op onze pagina over strafbaarheid. 

Meer informatie

Benieuwd wat er op landelijk niveau gebeurt voor de aanpak van seksuele grensoverschrijdend gedrag? In januari 2023 is het Nationaal Actieprogramma Aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld gepubliceerd.