Hoe zorg ik voor een veilige plaatsing van kinderen bij pleegouders?

Toekomstige pleegouders screenen

Wil iemand pleegouder worden? De eerste stap is dat toekomstige pleegouders een voorbereidingstraject volgen bij een pleegzorgaanbieder. Daarna worden zij zorgvuldig gescreend, onder andere door huisbezoeken. Hierbij wordt uitgebreid stilgestaan bij de leefsituatie, leefomgeving en achtergrond van de toekomstige pleegouder. Bij de screening kijk je of het toekomstige pleeggezin in staat is om de juiste zorg te bieden. Dit betekent dat je nagaat of de pleegouders kunnen omgaan met specifieke uitdagingen van het kind, zoals gedragsproblemen, gezondheidsproblemen of speciale behoeften.

Lijst van criteria om pleegouder te worden

Verklaring van Geen Bezwaar

Pleegouders moeten een veilige omgeving bieden voor het pleegkind. Daarom vraagt de pleegzorgorganisatie een Verklaring van Geen Bezwaar (VGB) aan bij de Raad voor de Kinderbescherming. Deze verklaring is verplicht om pleegouder te kunnen worden. De Raad voor de Kinderbescherming onderzoekt hiervoor het verleden van de toekomstige pleegouder, iedereen van 12 jaar of ouder die op hetzelfde adres woont en personen waarmee de toekomstige pleegouder een relatie heeft die op een ander adres wonen. Zij kunnen allemaal invloed hebben op de situatie waarin het pleegkind opgroeit. Als er sprake is geweest van misdrijven of overtredingen die een risico vormen voor een pleegkind, wordt de verklaring niet afgegeven.

Veilige opvoedomgeving creëren: bereid toekomstige pleegouders voor

Het is belangrijk dat je pleegouders voorbereidt op het zorgen voor een veilige omgeving. Maak bijvoorbeeld met elkaar huisregels. Bijvoorbeeld geen fysieke straffen geven, geen ongepast lichamelijk contact, de deur van de slaapkamer niet op slot doen en niet gedeeltelijk of geheel naakt rondlopen in huis. Ook zorg je dat pleegouders hulp krijgen bij het bieden van veiligheid. Bijvoorbeeld door psycho-educatie, het trainen van opvoedvaardigheden of begeleiding bij het opbouwen van een band tussen pleegouder en kind. Zet eventueel extra hulp of specialistische ondersteuning in als dat nodig is. Daarnaast geef je uitleg over belangrijke onderwerpen zoals kindermishandeling en de seksuele ontwikkeling van het kind.

Doe een tussentijdse veiligheidscheck

Als pleegzorgbegeleider doe je minimaal één keer per jaar een veiligheidscheck. Dit doe je samen met de pleegouders en bij hen thuis. Hiervoor vul je samen een vragenlijst in over veiligheid, zoals vastgelegd in het kwaliteitskader Voorbereiding en screening in pleegzorg. Ook praat je apart met het pleegkind om te begrijpen hoe het kind de situatie ervaart.

Zorgen over veiligheid

Komen er zorgen over veiligheid naar voren tijdens de check? De pleegzorgorganisatie onderzoekt dan of er extra hulp of ondersteuning nodig is voor het pleeggezin. Bij grote zorgen over de veiligheid kan de pleegzorgorganisatie de Raad voor de Kinderbescherming vragen om een nieuwe Verklaring van Geen Bezwaar. Soms is het nodig om het pleegkind tijdelijk of permanent uit het pleeggezin te halen.

Ingrijpen bij vermoedens van onveiligheid

Denk je dat een kind niet veilig is in het pleeggezin? Bijvoorbeeld als je signalen hebt van huiselijk geweld of kindermishandeling. Misschien zie je dat een kind of jongere ongebruikelijke blauwe plekken heeft of lichamelijk letsel zonder duidelijke verklaring. Of je hoort van anderen, zoals een leerkracht, het pleegkind zelf of de buren, dat er ruzie of geweld is in het pleeggezin. Het is dan belangrijk dat je hier meteen iets aan doet.

Praat met het pleegkind

Bij vermoedens van onveiligheid is het belangrijk om met het pleegkind te praten. Dit kan lastig zijn voor het kind of de jongere. Pleegkinderen kunnen zich schamen, bang zijn of loyaal willen zijn naar de pleegouders. Bereid je daarom goed voor op het gesprek en maak eventueel gebruik van hulpmiddelen die passen bij de leeftijd van het kind.

• Hierover lees je meer op de pagina Hoe praat ik met een kind over vermoedens van kindermishandeling?
• Op de website Ikvermoedhuiselijkgeweld.nl staan voorbeeldzinnen die je kunt gebruiken tijdens het gesprek met het kind.

Deel vermoedens van kindermishandeling

Bij vermoedens van onveiligheid gaat je als pleegzorgbegeleider in gesprek met de pleegouders om de situatie te bespreken. Ook overleg je met de ouders van het pleegkind, personen uit het netwerk van het pleeggezin en alle betrokken professionals. Door een goede samenwerking kun je de juiste inschatting maken van de situatie.

Stel een gezamenlijk veiligheidsplan op

Samen met alle betrokkenen stel je een veiligheidsplan op. Het doel van dit plan is om het pleegkind te beschermen en te zorgen dat er op tijd wordt ingegrepen als dat nodig is. In het veiligheidsplan staan onder andere:

• Concrete, praktische afspraken om de veiligheid te verbeteren en risico's te verkleinen.
• Hoe controle plaatsvindt of iedereen zich aan de gemaakte afspraken houdt.
• Welke stappen worden genomen als de afspraken niet worden nagekomen.

Je kunt ook hulp aan het pleegkind of de pleegouders inzetten om de situatie te verbeteren.

Houd je aan de verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Elke pleegzorgaanbieder heeft een protocol opgesteld op basis van de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Deze meldcode legt uit hoe je moet omgaan met vermoedens van verwaarlozing en verschillende vormen van geweld, zoals fysiek, psychisch of seksueel geweld. De meldcode is verplicht voor medewerkers in de gezondheidszorg, het onderwijs, de kinderopvang, de maatschappelijke ondersteuning, jeugdhulp en justitie.

Hoe werk ik met de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling?

Meer weten?

Signalen van kindermishandeling herkennenAcademie voor Praten met Kinderen (Academiepratenmetkinderen.nl)Zorgen over een kind (Pleegzorg.nl)Richtlijn Pleegzorg  (Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming)