Wat werkt tegen pesten?

Pesten gebeurt in een sociale context. Bij pesten zijn meer jongeren betrokken dan alleen de pester en de gepeste. Het pesten zelf is niet geheel uit te sluiten, maar door het inzetten van effectieve interventies kan het wel verminderd worden.

Werkzame elementen

Er is de laatste jaren veel onderzoek geweest naar effectieve interventies tegen pesten, maar er is nog veel onduidelijk. Een groot probleem is het gebrek aan kennis over pesten op de middelbare school, op het bijzonder onderwijs, buiten school en over online pesten. Bovendien is er nog weinig bekend over de werkzame elementen van de verschillende interventies.

Er zijn werkzame elementen die mogelijk helpen bij het vergroten van de kans dat interventies succes hebben.

Zo is het belangrijk om:

  • naast leerlingen en leerkrachten ook ander personeel op school en ouders te betrekken;
  • interventies langdurig in te zetten;
  • de normen en waarden die passen bij het voorkomen van pesten niet alleen op papier vast te leggen maar ook na te leven, bijvoorbeeld bij het personeel;
  • te zorgen dat er in ieder geval iemand is die het kan opnemen voor gepeste jongeren. Zij ervaren daardoor (iets) minder problemen.

Interventies

Universele interventies richten zich op de hele klas, het schoolbeleid, de docenten en/of de ouders. Er zijn drie goed effectief bevonden universele interventies, namelijk KIVA, PRIMA en Taakspel. De precieze effecten van deze interventies zijn afhankelijk van wie je het vraagt (bijvoorbeeld de gepeste, de klas, of de leerkrachten) en wat je meet (bijvoorbeeld hoeveel kinderen worden gepest, hoeveel pesters zijn er, etc.). 

Interventies lijken meer effect te hebben als leerlingen jonger zijn en sommige interventies werken vooral bij jongens of in klassen waar al bovengemiddeld conflict is. Aanvullend onderzoek is echter nodig om te helpen bepalen welke interventie in welke situaties het beste kan worden ingezet.

De selectieve interventie Plezier op school lijkt ook effectief bij het voorkomen van pesten. Deelnemers lijken minder internaliserende en sociale problemen te ervaren en jongens lijken ook minder gepest te worden. 

Aanpak pesten: wat werkt?

Foto Mirella van den Burg

Mirella van den Burg, MSc

adviseur onderwijs en veiligheid