Gevolgen voor gepeste, pester en omstanders

Gevolgen voor de gepeste

Een eenmalige pestervaring hoeft niet traumatiserend te zijn, ook als die ernstig is. Vooral kinderen die herhaaldelijk en op verschillende manieren zijn gepest, hebben last van sociale en emotionele problemen. Hoe erger en langduriger het pesten, hoe groter de kans op negatieve gevolgen.

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat gepest worden gevoelens van eenzaamheid en depressie vergroot. Slachtoffers gaan zichzelf door het pesten minder leuk vinden, vertrouwen hun leeftijdsgenoten niet en zijn bang om naar school te gaan. Die gevoelens kunnen leiden tot verder isolement, diepere depressie en nog meer pestgedrag van anderen. Het kan zelfs leiden tot gedachten over zelfmoord.

Gevolgen voor de pester

De gevolgen voor de pester zijn op korte termijn vaak nog niet negatief. Hun schoolprestaties zijn vaak beter dan die van gepeste kinderen en hun populariteit en zelfwaardering zijn ook groter. Meestal is er sprake van zogenaamde schijnpopulariteit: klasgenoten bewonderen de pester, maar zijn tegelijkertijd ook bang voor diegene. Ze lijken populair, maar zijn het niet daadwerkelijk.

Op de lange termijn kan de pester echter sociale problemen krijgen. Een pestend kind leert dat het doelen kan bereiken zonder op een sociaal aangepaste manier met anderen te onderhandelen. Daardoor kan hij uiteindelijk onaangepaste gedragspatronen krijgen.

Kinderen die op school anderen pesten lopen een grotere kans op ernstige problemen in hun adolescentie. Jongens zijn bijvoorbeeld vaker bij vechtpartijen betrokken en meisjes hebben op latere leeftijd een grotere kans op betrokken te raken bij huiselijk geweld en om tienermoeder te worden. Adolescenten die pesten of vroeger gepest hebben komen vaker met justitie in aanraking en drinken meer alcohol. Bovendien komen ook gedachten over zelfmoord vaker voor bij kinderen en jongeren die pesten.

Gevolgen voor de klas

Op school kan een hele klas last hebben van pesten. De verstoring en afleiding die het pesten veroorzaakt, hinderen het leren. Op dagen waarop kinderen iemand gepest zien worden, vinden ze school minder leuk.

De sfeer in de klas wordt dan als negatief beleefd, blijkt uit onderzoek naar het ervaren van sociale veiligheid. Dat heeft ook tot gevolg dat de focus op de onderwijsprestaties niet optimaal zal zijn. Het zal ook moeilijk zijn om met de klas groepsopdrachten te maken omdat dit coöperatief gedrag en positieve samenwerking vereist.

Gedrag in de klas

Vaak ervaren leerkrachten een dergelijke groep als een moeilijke groep. Het is dan hard werken om de verplichte lesstof te behandelen. Zo blijft er voor de groep minder tijd over om leuke dingen te doen. Soms kan een kind niet meer doen wat het zelf wil omdat het stilzwijgend het kamp van de pester moet kiezen, om te voorkomen buiten de boot te vallen.

Die situatie kan angst oproepen, want niemand weet wie de volgende zal zijn die wordt gepest. Vaak krijgen kinderen die behoorden tot de 'zwijgende meerderheid' op latere leeftijd alsnog schuldgevoelens, als ze terugdenken aan hun gedrag in de klas ten opzichte van de pester en het gepeste kind.

Lees meer over wat je kunt doen tegen pesten.