Seksuele opvoeding van pubers

Oefenen met relaties

Door de lichamelijke veranderingen die de puberteit meebrengt wordt seksualiteit belangrijker voor jongeren. Ze krijgen de behoefte om zelfstandig keuzes te maken en relaties aan te gaan. Vrienden worden belangrijker voor het ontwikkelen van hun identiteit. Ook gaan jongeren oefenen met relaties. Ze worden stapelverliefd, maar ook teleurgesteld.

Experimenteren met uiterlijk

Ze doen hun eerste ervaringen op met relaties. Hun seksuele gedrag ontwikkelt zich meestal stapsgewijs, van zoenen en strelen naar het aanraken van de geslachtsdelen. Uiteindelijk heeft ongeveer de helft van de jongeren op hun achttiende seks gehad. In grote lijnen verloopt de seksuele ontwikkeling van jongeren in twee fasen:

Nieuwsgierig naar seks

Ook worden jongeren nieuwsgieriger naar seks. Hun seksuele gedrag ontwikkelt zich meestal stapsgewijs, van zoenen en strelen naar het aanraken van de geslachtsdelen. Uiteindelijk heeft ongeveer de helft van de jongeren op hun achttiende seks gehad. Op deze leeftijd ontdekken ze de mogelijkheden, wensen en grenzen op seksueel gebied, bij zichzelf en bij anderen.

Aseksualiteit

Niet alle jongeren ervaren deze nieuwsgierigheid naar seks. Soms komt dit later, soms helemaal niet. Dit kan betekenen dat iemand aseksueel is. Meer informatie vind je op de website van de Nederlandse Organisatie Aseksualiteit.

Wat is seksuele opvoeding?

Vanaf de puberteit is het vooral belangrijk dat je begrip hebt voor de ontwikkeling van je kind op het gebied van seksualiteit. Op deze leeftijd is je kind bezig met het vinden van een nieuwe houding tegenover leeftijdgenoten en volwassenen. Daarom heeft je kind ruimte nodig om te experimenteren en te ontdekken wat het zelf belangrijk vindt. Dat betekent bijvoorbeeld:

Praten over seksualiteit

Volg de LOVE-regels: vier regels waarvan de beginletters het woord LOVE vormen:  

• Let op je kind: zorg dat je weet waar je kind mee bezig is. Offline én online.
• Open communicatie: als je open vragen stelt, nodig je je kind uit om iets te vertellen. Sta ook open voor wat je kind zelf aan jou vertelt. Het kan zijn dat je even schrikt van wat je kind je vertelt, maar probeer dat niet te veel te laten merken. Dat kan je kind afschrikken en ervoor zorgen dat je kind er niet meer over wil vertellen.
• Voorbeeld geven: wees zelf het voorbeeld. Zorg dat je kind zich kan spiegelen aan ouders die liefdevol en met warmte met anderen omgaan. De kans is groot dat je kind die houding overneemt.
• Er zijn voor je kind: het is belangrijk dat je kind altijd bij jou terecht kan als er iets is

Ruimte geven om te experimenteren

Om nieuwe ervaringen met seks op te doen en daarvan te leren heeft een jongere van jou ruimte en vertrouwen nodig. Zo leert je kind zelf te bepalen aan welke regels en grenzen het zich wil houden. Daarbij stel je als ouder natuurlijk wel andere eisen aan een 12-jarige dan een 16-jarige.

Een puber moet nog alles ontdekken en loopt risico op ongewenste seksuele contacten. Daarom heeft het meestal veel informatie nodig over seksualiteit en relaties. Hoe ouder je kind wordt, hoe belangrijker het is om een meer gelijkwaardige relatie aan te gaan en vooral een voorbeeldfunctie te vervullen.

Experimenteren gebeurt ook online. Een van die manieren kan sexting zijn. Waar je vroeger elkaar misschien spannende liefdesbrieven stuurde, gebeurt dit nu online. Meer informatie lees je bij Van online flirten tot naaktfoto's: wat is sexting?

Emotionele, financiële en praktische steun en informatie geven

Jongeren hebben tijd nodig om te leren voor zichzelf te zorgen, ook op seksueel gebied. Zolang als dat nodig is, help je als ouder met emotionele, financiële of praktische steun en informatie, bijvoorbeeld als het gaat om voorbehoedsmiddelen. Zo blijf je naast je kind staan, ook zonder dat je alles precies hoeft te weten.   

Seksuele keuzes accepteren

Als je de seksuele opvoeding van je kind serieus neemt, respecteer je de keuzes die je kind op dat gebied maakt. Ook als je die niet had verwacht, niet begrijpt of niet zo leuk vindt. Door de seksuele keuzes van je kind te accepteren en er samen over te praten, kun je ook jouw vragen stellen en zo je kind beter leren begrijpen.

Wat kan ik doen als ik vragen of zorgen heb? 

Je kunt hulp vragen aan andere ouders en aan professionals in jouw omgeving, zoals de huisarts, GGD, een hulpverlener van een wijkteam of een jongerenwerker. Professionals kunnen helpen om in te schatten of het gedrag van jouw kind past bij een gezonde seksuele ontwikkeling. En hoe je vervolgens met dat gedrag om kunt gaan. Ook kunnen zij achterhalen waar problemen in de seksuele ontwikkeling vandaan komen. Daarna zoeken jullie samen naar een oplossing om je kind te helpen. 

De seksuele ontwikkeling verschilt per kind. Verschillende factoren kunnen invloed hebben. Bijvoorbeeld de omgeving en het karakter van een kind. Of als het een (licht) verstandelijke beperking, een vorm van autisme of psychische problemen heeft. 

Richtlijn Seksuele ontwikkeling 

Jeugdprofessionals werken met een richtlijn Seksuele ontwikkeling voor jeugdhulp en jeugdbescherming. Deze richtlijn geeft een globaal overzicht van de seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren. Daarnaast komt er in de richtlijn hulp bij specifieke groepen aan bod. Voor professionals in de jeugdgezondheidszorg (JGZ) is er ook een richtlijn over de seksuele ontwikkeling beschikbaar. 

Bovenstaande informatie, adviezen en tips zijn onder andere op deze richtlijnen gebaseerd. Het is fijn als je van deze informatie op de hoogte bent. Zo weet je wat je kunt verwachten als je contact zoekt met een hulpverlener. Ook kan deze informatie nuttig zijn als hulpmiddel bij het overleg met een hulpverlener. 

Meer informatie

Praten met je kind over seksueel grensoverschrijdend gedragBrochure over de seksuele opvoeding van pubers (Rutgers)

Wil jouw kind zelf meer weten over seksualiteit? Op Sense.info kunnen ze alles vinden of vragen over seks. Is jouw kind tussen de 16 en 18 jaar oud? Dan kunnen ze meer informatie vinden op Seggsy.nl. Dit is een website met alles over flirten, daten, identiteit, veilige seks, plezier en relaties.