'Bied ruimte voor riskant spel in opvang'

Een pedagogisch beleid met aandacht voor risicovol spelen helpt professionals in de kinderopvang om kinderen de ruimte te bieden om risico's te nemen. Dat is belangrijk, want risicovol spelen vergroot de veerkracht en autonomie van kinderen. Dat schrijft Martin van Rooijen in het proefschrift waarop hij op 8 juli promoveerde aan de Universiteit voor Humanistiek.

Risicovol spelen is spelen met het risico op letsel. Het combineert plezier en angst, en vraagt dat kinderen omgaan met onzekerheid. Risicovol spel versterkt de eigenwaarde en het zelfvertrouwen van kinderen.

Autobanden en kratjes

Martin van Rooijen ontwikkelde een programma om risicovol spel te stimuleren. Zeven locaties voor buitenschoolse opvang beproefden het programma, zes weken lang. Onderdeel van het programma is het aanbieden van losse materialen, vaak afkomstig van de kringloop. Bijvoorbeeld oude autobanden, kratjes, emmers, touw en gevaarlijk gereedschap. Daarmee kunnen kinderen hun eigen spel bedenken.

De kinderen die de kans kregen om met de materialen te spelen, waren enthousiast over de creatieve en risicovolle mogelijkheden die ze boden. Ze ervaarden tegelijkertijd angst en plezier tijdens het spelen. Ze konden zelf beslissingen nemen en hun grenzen verleggen. De kinderen wilden zelf bepalen wanneer ze hulp nodig hadden van de professionals en vonden dat die meer vertrouwen in hen moesten hebben en voldoende afstand moesten bewaren.

Kinderen hun gang laten gaan

Pedagogisch medewerkers voelden zich vrijer om kinderen hun gang te laten gaan als risicovol spel was opgenomen in het pedagogisch beleid van hun organisatie. Hun collega's konden juist een belemmering vormen. Wanneer professionals het onderling niet eens zijn over bij welke risico's je wel ingrijpt en wanneer niet, komen ze soms uit op de minst riskante gemeenschappelijke grens. Dat hindert kinderen bij het risicovol spelen. Professionals moeten juist met elkaar in gesprek gaan over de grenzen, stelt Van Rooijen. Het vermijden van confrontaties over risicovol spel is niet in het belang van de kinderen, zegt hij.

Van Rooijen pleit ervoor dat kinderopvangorganisaties in hun beleid een pedagogische onderbouwing opnemen van risicovol spelen. Zo kunnen ze de boodschap uitdragen dat risico essentieel is in het spel van kinderen. Het pedagogisch beleid moet de professionals de autonomie en vrijheid bieden in een fractie van een seconde te beslissen over de risico's die kinderen nemen. Dat kan zorgen voor een positievere houding tegenover risicovol spel en meer ontspanning in de begeleiding van kinderen.

Leren loslaten

Risicovol spel is belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen, zegt Marielle Balledux van het Nederlands Jeugdinstituut. 'Ouders willen dat hun kinderen veilig opgroeien. Dat is begrijpelijk, maar ouders moeten ook leren om hun kind los te laten. Datzelfde geldt voor 'medeopvoeders', zoals pedagogisch medewerkers. Kinderen hebben de ruimte nodig om hun motoriek te ontwikkelen, om genoeg beweging te krijgen en om te leren omgaan met andere kinderen, zonder bemoeienis van volwassenen. Vallen en opstaan hoort daarbij.'

Meer informatie

Bericht Universiteit voor HumanistiekProefschrift Martin van Rooijen