Combinatie Jeugdzorg: Een gewoon huis, een bijzonder thuis

Aanleiding: behoefte aan deelname aan maatschappij

Combinatie Jeugdzorg is specialist in het bieden van professionele jeugd- en opvoedhulp aan kinderen, jongeren en hun ouders. Ze ondersteunen jongeren en gezinnen bij complexe vragen over opvoeden en opgroeien. 'Ons streven is om hulp vanuit huis te bieden zodat kinderen thuis veilig kunnen opgroeien en kunnen terugvallen op een steunend netwerk van familie en vrienden', licht De Jong toe. 'Helaas is dit soms niet mogelijk. Dan kunnen jongeren terecht in het kleinschalige verblijf in Mierlo.'

Complexe opvoed- en opgroeiproblemen

In de gezinnen van jongeren die uit huis worden geplaatst spelen vaak complexe opvoed- en opgroeiproblemen. 'De jongeren hebben ervaringen meegemaakt die een bedreiging vormen voor hun veiligheid of ontwikkeling', vertelt De Jong. 'De ernst van de problemen in het gezin maakt het onmogelijk voor de jongeren om te zijn waar ze op dat moment horen te zijn: thuis!'

Wonen doe je thuis

De Jong benadrukt het recht van jongeren om zo normaal mogelijk deel te nemen aan de maatschappij en daaraan bij te dragen. 'Wonen doe je thuis' vormt dan ook de inhoudelijke behandelvisie van Combinatie Jeugdzorg en daarmee van de benadering in Mierlo. 'Het ontstaan van een situatie waarin thuis geen thuis meer is, vereist een zorgvuldige en goed onderbouwde aanpak. Elk kind en gezin is uniek, samen zoeken we naar de meest passende hulp om hun specifieke vragen en problemen aan te pakken.'

Aanpak: voorbereiding op een zelfstandige toekomst

In Mierlo ondersteunt Combinatie Jeugdzorg gezinnen op momenten dat ze zelf niet verder komen. Hierbij is de insteek volgens De Jong dat ze zich als hulpverleners dienstbaar opstellen. 'We staan ver weg van de gedachte dat je als hulpverlener iets gaat 'fixen', een gezin weer gaat herstellen omdat jij weet hoe het in het leven wél moet. Ouders zijn bij uitstek dé ervaringsdeskundigen waar het gaat over wie hun kind is en wat hun kind nodig heeft. We streven ernaar ouders te ondersteunen bij het versterken van hun vaardigheden en het herwinnen van vertrouwen in zichzelf en elkaar, zodat een kind weer veilig thuis kan wonen.'

Vroeg of laat terug naar huis

Een belangrijk uitgangspunt in Mierlo is dat het gezin van de jongere actief aanwezig blijft, totdat de jongere op eigen benen kan staan of door kan naar een vervolgtraject. 'We gaan ervan uit dat de jongere altijd de verbinding met thuis blijft behouden', legt De Jong uit. 'Om weer te kunnen invoegen in het gezin is het belangrijk dat het kind onderdeel blijft van het gezin. Kinderen blijven het kind van hun ouders, ze blijven broer of zus, of kleinkind.'

Iedere hulpvraag vraagt een eigen aanpak

Handelend vanuit de visie 'Wonen doe je thuis' is het belangrijk dat elke actie aansluit op wat het kind meebrengt vanuit huis. De Jong benadrukt: 'We hanteren niet één uniforme aanpak voor alle gezinnen; per jongere stellen we een pakket samen met regels, afspraken, omgangsvormen, schoolbezoeken, enzovoort. Elke jongere brengt unieke relaties en ervaringen met zich mee. Elk kind heeft recht op zijn of haar eigen wereld.'

'Het is zowel voor de jongeren als voor ons een ontdekkingsreis waarbij steeds nieuwe vraagstukken opkomen: wat is toegestaan, welke verantwoordelijkheid kunnen de jongeren aan, en hoeveel veiligheid moeten wij bieden als jeugdzorgwerkers?'

Streven naar een alledaags leven

De jongeren in het kleinschalig verblijf in Mierlo leiden eenzelfde soort leven als hun leeftijdsgenoten. Ze gaan naar school, sporten, hebben bijbaantjes en spelen in de buurt of gaan samen het dorp in. Ze hebben de vrijheid om hun slaapkamer in te richten zoals ze willen. Ook is er een logeerkamer, zodat familie of vrienden kunnen komen logeren. De meeste jongeren komen uit de nabije regio, waardoor ze op hun eigen school kunnen blijven, en hun vrienden kunnen blijven zien of naar dezelfde sportclub gaan.

'We hebben vrijwilligers die de jongeren naar activiteiten of school brengen als eigen vervoer niet mogelijk is', vertelt De Jong. 'Ook ouders worden actief betrokken bij praktische oplossingen, zoals meegaan naar sportactiviteiten of de tandarts. Het streven is een alledaags leven te bieden dat de ontwikkeling van de jongeren bevordert en waarin ze de mogelijkheid hebben om te groeien en zich voor te bereiden op een zelfstandige toekomst.'

Met vallen en opstaan

Hoewel de aanpak nog in ontwikkeling is, ziet De Jong al positieve resultaten bij de jongeren. 'Door in een woonwijk te wonen, worden jongeren gestimuleerd om zichzelf te ontwikkelen en bijvoorbeeld contact te hebben met de buren. Ze ervaren dat ze kunnen deelnemen aan het dagelijks leven, met vallen en opstaan. Ze krijgen de kans om te oefenen, fouten te maken en het opnieuw te proberen. Ze voelen zich een gewone tiener, in plaats van een cliënt. Deze ervaring is waardevol en blijvend.'

Aandachtspunten

Samenwerking tussen medewerkers en gezin

Bij het opzetten van een kleinschalig verblijf zoals in Mierlo is het belangrijk om vriendelijk en respectvol te zijn. Medewerkers moeten goed met ouders kunnen omgaan en begripvol zijn om een goede band met het gezin op te bouwen. Samen met het gezin wordt besproken wat goede resultaten zijn en wat de jongere en het gezin nodig hebben.

Ondersteuning van medewerkers

Het regelmatig reflecteren op en bespreken van situaties met collega's is belangrijk om je werk goed uit te voeren en te leren van ervaringen. Er is intern een team beschikbaar voor directe ondersteuning, zodat medewerkers zich gesteund voelen in hun rol.

Twee belangrijke benaderingen

In kleinschalige voorzieningen van Combinatie Jeugdzorg hebben pedagogisch medewerkers zowel een beschermende en ondersteunende als een stimulerende rol. Combinatie Jeugdzorg biedt met behandeling de mogelijkheid voor jongeren om vertrouwen op te bouwen en te herstellen. Anderzijds is er de focus op versterken en loslaten, waarbij het doel is om de jongeren sterker te maken zodat ze uiteindelijk zonder veel problemen zelfstandig kunnen functioneren.

Focus op ontwikkeling

Als je ervan uitgaat dat een kind vroeg of laat weer teruggaat naar huis en moet kunnen meedoen in het gezin waar het vandaan komt, is het belangrijk dat het kind onderdeel blijft van het gezin. Dat vraagt een samenwerking met de gezinsleden in het behouden of herstellen van opvoedrelaties. Tegelijkertijd is het belangrijk om focus te houden op een doorgaande ontwikkelingslijn, zodat een 16-jarige bijvoorbeeld gewoon eindexamen kan doen.

Toewijding medewerkers

Professionals zijn regelmatig alleen aanwezig, wat betekent dat ze overzicht, besluitvaardigheid en verantwoordelijkheid moeten tonen. Ook een gastvrouw maakt deel uit van het team. Het team, bestaande uit acht personen, werkt samen om een zo huiselijk mogelijke omgeving voor de jongeren te creëren. Het behouden van een evenwicht tussen collegialiteit en persoonlijk welzijn is in zo'n setting van groot belang.

Om ervoor te zorgen dat het personeel niet vaak wisselt, vraagt Combinatie Jeugdzorg professionals bij hun sollicitatie om een langdurige toewijding. Dit betekent dat ze zich voor langere tijd verbinden aan deze vorm van zorg, en met warmte, nabijheid en continuïteit willen bijdragen aan het pedagogisch klimaat.